Bush vóór milieu, Canada tégen

Amerikaanse functionarissen moeten zich verzetten tegen alle visserijpraktijken “die de natuurlijke langetermijnproductiviteit van visbestanden of habitats als zeebergen, koralen en sponsvelden vernielen voor kortetermijnwinst”. Dat schreef president George W. Bush in een memo van vorige week.

Hoewel de Verenigde Staten zich in het verleden hebben verzet tegen tal van internationale milieuconventies, steunt Bush dus het Australische voorstel voor een tijdelijke ban op bodemvisserij in intercontinentale wateren en een strengere reguleringt van andere destructieve visserij. Dat ligt sinds deze week op tafel van de Algemene Vergadering van de VN, die er nog deze herfst over zal stemmen.

Onderzeese bulldozers

De open oceaan is het gebied op meer dan 200 mijl van het vasteland, en iedereen mag er vissen. Het moratorium dat nu op tafel ligt, gaat alleen over bodemvisserij, niet over visserij met netten die in vrij het water hangen. Momenteel zijn er enkele honderden grote kotters die vissen door verzwaarde netten over de zeebodem te slepen. De eigenaars komen vooral uit Europese landen en Japan (dus niet zozeer uit de Verenigde Staten, maar ook niet uit Canada). Samen vangen ze momenteel minder dan een halve procent van de totale visvangst ter wereld, vooral voor consumenten in Canada, de VS, Japan en Europa.

Maar de bodemvisserij is wel berucht om de grote schade die ze toebrengt. De grote stalen onderdelen van de netten werken als bulldozers op de boden van de oceaan en vernielen alles over een breedte van wel honderd meter. Ook koraal, de kraamkamer van de volgende generatie vis. Studies in de Tasmaanse Zee bij Nieuw Zeeland tonen dat onderzeese bergen die veel op deze manier bevist werden nu voor 95 procent uit naakte rots bestaan, terwijl onbeviste bergen maar 5 procent naakte rots vertonen.

Nederlands Imaresinstituut

“Een moratorium op bodemvisserij in open oceaan zou volkomen terecht zijn”, bevestigt dr. Han Lindeboom, directielid wetenschap aan Imares, het Nederlandse instituut voor strategisch en toegepast marien ecologisch onderzoek van het Wageningen Universiteit en Researchcentrum en TNO, een van de grootste in zijn soort in Europa. “We weten nog veel te weinig over de open oceaan om specifieke plekken te beschermen – er verdwijnt vanalles voor we zelfs maar weten dat het er is. Dus is een moratorium nu de beste oplossing. Het Nederlandse ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit – ook bevoegd voor Visserij – heeft beloofd actiever deel te nemen aan het debat.”

Canada verzet zich al tegen zo’n moratorium sinds het in 2004 voor het eerst werd voorgesteld. In de plaats stelt Canada voor dat er “organisaties voor regionaal visserijbeheer” worden opgericht in de ongereguleerde regio’s van de open oceaan. “Canada, net als vele andere verantwoordelijke visserijlanden, ziet een algemeen moratorium niet als de beste weg voorwaarts”, zegt minister Loyola Hearn.

Door Canada’s goede internationale reputatie luisteren anderen landen naar dit standpunt en stijgt het gevaar dat het moratorium er niet zal komen, vreest Eliott Norse, voorzitter van het Marine Conservation Biology Institute, een wetenschappelijke milieugroep in de VS. Hij vindt de houding van Canada “beschamend”.

“Regionale beheerorganisaties zijn geen oplossing”, vindt ook Bruce Cox, het Canadese hoofd van Greenpeace. “Zelfs als zo’n organisaties haalbaar zijn, zou het vele jaren duren om ze op te richten. ”Volgens Cox doet het Canadese voorstel “mensen over de hele wereld verbijsterd het hoofd schudden”. Alvast in eigen land blijkt uit een opiniepeiling uitgevoerd in januari van dit jaar dat 78 procent van de Canadezen vinden dat hun overheid zijn standpunt moet wijzigen en een moratorium in internationale wateren moet steunen.

België en Nederland

Voor zover Lindeboom weet zijn er momenteel geen Nederlandse kotters die in open oceaan aan bodemvisserij doen. “Nederland bezit wel enkele tientallen grotere kotters die technisch in staat zijn naar open zee te verhuizen. Volgende week komt de EU met de voorstellen voor de nieuwe quota in de Noordzee, en iedereen voelt dat het geen goed nieuws zal zijn. Het water stijgt de vissers naar de lippen, en nu het zo slecht gaat met de Noordzeevisserij bestaat de kans dat ze uitwijken.”

Voorlopig is dat echter niet Lindebooms grootste bezorgdheid wat betreft Nederlandse en Belgische bodemvisserij. “Wij vissen ook hier in de Noordzee absoluut onverantwoord met bodemnetten”, zegt hij. “De grote vissen zijn allemaal weggevist en de kleintjes zijn niet interessant voor de visserij.” In tegenstelling tot de open oceaan vindt Lindeboom een algemeen vangstverbod voor de Noordzee niet nodig, “omdat de probleemgebieden in de Noordzee gekend zijn”. Wel vindt hij dat bepaalde gebieden dringend gesloten moeten worden voor schadelijke vormen van visserij.

Lindeboom: “De EU gaf het goede voorbeeld door zo’n twee jaar geleden de onderzeese Darwinbergen ten westen van Ierland tot zeereservaat te verklaren. Daar had bodemvisserij grote schade toegebracht aan koralen. Ook voor de kust van Noorwegen bestaat intussen een zeereservaat, waar het pas ontdekte koude koraal zowat doodgevist was. Dat zou op veel grotere schaal navolging moeten krijgen. Nederland, België en Duitsland hebben voorgesteld een aantal beschermde gebieden aan te wijzen. Het hangt nu af van de politieke wil.”