Camping Hallepoort

Het is verbazend hoe een niet-alledaagse situatie in volhardendheid toch een vertrouwd beeld kan worden. Al ongeveer een maand verwelkomen Indiase daklozen, nog vanonder hun dekens, de werkende mens die zich ‘s ochtends langs de Hallepoort richting kantoor begeeft. Tegen de avond groeit hun aantal aan tot een grote groep, die diezelfde werkmens, op zijn weg terug naar het Zuidstation, Brussel weer uitwuift.
Ongeveer tachtig Indiërs kamperen aan de Hallepoort en leven hier sinds mei een mobiel leven. Slapen doen de passanten in het parkje, een groene strook die de Brusselse ring in twee snijdt, of een beetje verder, in de rue de la Lavoir, in de Marollen. ‘Sommigen vragen ook onderdak in de Casu (Brussels noodcentrum voor daklozen, nvdr) maar de meesten van ons hebben geen hulp nodig’, vertelt één van de kampeerders, een van de weinigen die een woordje Engels kan. ‘Het is zomer in België, zolang het niet regent, lukt het ons wel.’ Hij is vriendelijk, net als de andere mannen die er bij komen zitten, maar wenst op de achtergrond en anoniem te blijven.
Hij schudt met zijn hoofd de vraag weg als ik pols waarop deze groep wacht. ‘Geen commentaar’, glimlacht hij. Maar in Belgische papieren is hij niet geïnteresseerd, voegt hij er haastig aan toe. Groot-Brittannië is het doel van deze reizigers. Hun koffers en zakken, voorlopig beschut onder de bomen, staan vertrekkensklaar, gereed voor snelle actie indien nodig.

Transit door België

Het is niet gemakkelijk om contact te krijgen met deze mensen, zegt een straathoekwerkster van Jes vzw. ‘Ze willen geen hulp, omdat ze hier vermoedelijk op een transit naar Engeland wachten. En dat kan wel eens wat langer duren, omdat de controles op illegale immigratie daar zijn opgedreven’, aldus Karolien Ory.
Ook in België zijn de controles opgedreven, zegt Isabelle Poppe van Vluchtelingenwerk Vlaanderen. In mei werden bij geïntegreerde acties tussen lokale overheden en politiediensten, 68 mensen zonder papieren opgepakt. Minister voor Vreemdelingenzaken Annemie Turtelboom liet weten dat dit het begin is, bijkomende acties zullen volgen.
Vluchtelingenwerk heeft geen weet van de groep Indiërs, maar ook Poppe vermoedt dat deze mensen op doortocht zijn naar een beter leven in Groot-Brittannië. ‘Door die grootscheepse razzia’s in de loop van de maand mei in Oostende en Zeebrugge, blijven  asielzoekers langer in het binnenland hangen. Ze wachten op het juiste moment om het kanaal over te steken. Dat geldt vermoedelijk ook voor deze Indiërs.’

Acties in Brussel

Terwijl de Hallepoortkampeerders onze hoofdstad hebben uitgeroepen tot transithaven naar elders, is Brussel de voorbije maanden uitgegroeid tot het hoofdtoneel van hongerstakers en actievoerders die ijveren voor regularisatie. Zij willen blijven. Duizend mensen waren de voorbije weken in hongerstaking. In het oude Fortisgebouw in Brussel Noord zijn sinds 30 mei 600 tot 700 mensen in hongerstaking. In de Begijnhofkerk staakten, op de vooravond van Wereldvluchtelingendag, 230 actievoerders hun hongeractie. Ze eindigden met 79 hongerdagen. In een kerk in Vorst hongeren dertig mensen zonder papieren, en in de Franstalige universiteit Saint-Louis begon begin juni een actie met 60 deelnemers. In de Dansaertstraat bezetten sinds 12 juni 380  mensen zonder papieren de vroegere Leonidasfabriek.

Schrijnend opvangtekort

Het uitblijven van de omzendbrief met duidelijke criteria voor de regularisatie van mensen zonder papieren die al jaren in ons land verblijven, heeft nefaste gevolgen en lokt steeds breder protest uit. Maar naast de roep voor een humaan asiel- en migratiebeleid, klagen vluchtelingenorganisaties ook de schrijnende opvangsituatie in de hoofdstad aan. Sinds de tweede week van juni heeft Fedasil 280 asielzoekers ondergebracht in Brusselse hotels omdat alle opvangcentra in de hoofdstad vol zitten. Een tijdelijke oplossing, zo luidt het. Maar een die op grote verontwaardiging wordt onthaald.
In een open brief aan de regering hekelen de Belgische opvangpartners, waaronder Vluchtelingenwerk en Cire, de OCMW’s, het Rode Kruis en opvangcentrum Belle Vue Erezée, het Belgische asielbeleid. De briefschrijvers eisen dat de regering actie onderneemt, in de eerste plaats via een onmiddellijke uitbreiding van de opvangcapaciteit met een paar duizend bedden. Er zijn mogelijkheden, zoals leegstaande kazernes, klinkt het. ‘Het immobilisme en het ontbreken van een langetermijnvisie veroorzaken ernstige moeilijkheden in het opvangnetwerk van asielzoekers’, aldus de opvangpartners.

Crisis

‘Het is van 1999 geleden dat er nog zo’n opvangcrisis was in de Belgische asielsituatie’, zegt Isabelle Poppe. ‘We zijn als opvangpartner voorstander van de opvangwet van 2007. Die voorziet in materiële hulp van het begin van de asielprocedure, bestaande uit huisvesting, kleding, voedsel, medische en psychologische en sociale bijstand, enzovoort. Toen de wet in voege trad, zaten de opvangcentra, met 75 procent bezetting, in een comfortabele positie. Volgens de wet hebben gezinnen zonder papieren die behoeftig zijn, recht op een plaats in een centrum. De overheid heeft de impact van de opvangwet onderschat. Men heeft onderschat dat zoveel mensen daadwerkelijk gebruik zouden maken van de rechten.’

Politieke durf

Vluchtelingenwerk vindt het hoog tijd voor een langetermijnaanpak van de asiel- en opvangwetgeving. In de eerste plaats moet daarvoor de politieke patstelling waarin het regularisatiedossier hopeloos vastzit, doorbroken worden. ‘De regeringspartners moeten beslissen welke richting ze uitwillen met de opvangwet. Met de opvangwet 2007 wilde België ook het aanzuigeffect op nieuwe asielzoekers absoluut vermijden. Als je bereid bent om daar een prijs voor te betalen, dan moet je dat ook doen. Dat betekent dat er eindelijk meer middelen moeten komen voor huisvesting, trajectbegeleiding naar werk, enzovoort. Het is tijd dat men de rechten van mensen begint in te vullen.’
Meer over de opvangcrisis in MO*66 (juli), online vanaf woensdag 24 juni.