Cartoons zetten de wereld op zijn kop

Zoals je ‘Animal Farm’ niet leest als een verhaal over een boerderij, zo bekijk je cartoons niet louter als prentjes over mensen en dieren. Je vraagt je af wat erachter zit. Orwell liet zijn boerderijdieren dingen zeggen en doen die verwezen naar menselijke zwakheden. Zo creëerde hij humor. Cartoonisten gebruiken vaak hetzelfde middel. De humor trekt je aandacht zonder dat de boodschap verloren gaat.

Ook al is ‘racisme’ niet bepaald een grappig onderwerp, toch is het thema erg dankbaar voor cartoonisten. De felle contrasten die racistische groeperingen zo graag beklemtonen, spreken tot de verbeelding en worden door de cartoonist uitvergroot tot ze humoristisch worden. Ook de stereotiepe beeldvorming die voortvloeit uit vooroordelen en dus nauw bij het thema van racisme aansluit, schept ruimte voor humor. Hier speelt herkenning een belangrijke rol. Wie heeft er nog nooit horen vertellen dat ‘Spanjaarden extravagante levensgenieters zijn’, dat ‘Finnen koel en afstandelijk zijn’ of dat ‘Noord-Afrikanen sjoemelen’ ? Cartoonisten van over heel de wereld zeggen met één tekening wat ze denken over deze vooroordelen en over de discriminatie in hun eigen land. Door het internationale karakter van de tentoonstelling krijg je een weelde van tekenstijlen geserveerd, gaande van stripachtige cartoons tot gedetailleerde schilderijtjes, met daartussen sobere schetsen in zwart-wit. Allemaal verschillend, maar stuk voor stuk spitsvondig en geslaagd. De tentoonstelling is een selectie van inzendingen over de hele wereld. Voor wie een beetje volgt wat er in de cartoonwereld gebeurt, zal de Iraniër Derambakhsh Kambiz geen onbekende zijn. Dit jaar won hij, door zijn speciale, verfijnde tekenstijl, de grote prijs van São Paulo in Brazilië. Een andere grote naam is Bert M. Witte uit Nederland die tienduizend bezoekers naar Oostende lokte voor zijn tentoonstelling ‘Meesterlijke maar mooi nutteloze machines’. De Belg Luc Descheemaeker die bekender is onder zijn artiestennaam ‘o-sekoer’, is één van de meest gelauwerde cartoonisten over de hele wereld. Voor hem zijn cartoons niet zomaar tekeningen: ‘Cartoonisten zetten de wereld op z’n kop. Ergens zijn alle cartoonisten surrealisten. Door een cartoon te maken, confronteren zij de kijker met de werkelijkheid achter de onwerkelijke tekening. Als het contrast tussen de werkelijkheid en de onwerkelijke situatie groot is, is dat humor, of brengt het een schok teweeg.’

De tentoonstelling ‘Racisme, cartoons uit de hele wereld’ werd voor het eerst getoond in Istanbul. Nu zal ze twee jaar rondreizen door Vlaanderen. Wie de tentoonstelling wil programmeren of wie er gewoon naartoe wil, kan meer informatie bekomen bij Jeugd & Vrede, 02/640.19.98.