Chávez moet kiezen tussen versnelling en verzoening

Zondag kreeg Chávez 55 procent van de stemmen achter zich, terwijl zijn uitdager Henrique Capriles het met 45 procent moest stellen. Ongeveer vier op de vijf Venezolanen trokken naar de stembus, de hoogste opkomst in dertig jaar.

“Venezuela keert nooit meer terug naar het neoliberalisme, maar blijft de weg naar het democratische, Bolivariaanse socialisme van de 21ste eeuw volgen”, zo klopte de 58-jarige president zich op de borst. “Ik reik de oppositie de hand zodat we kunnen samenwerken in het belang van het vaderland.”

Oproep is bijzonder

Capriles, de veertigjarige rivaal van de president, erkende zijn nederlaag. “De mensen hebben zich uitgesproken en voor ons is dat heilig.” Hij riep de winnaar van verkiezingen wel op om “rekening te houden met bijna de helft van het land die het niet met hem eens is.”

“De deur openzetten voor dialoog, zoals Chávez  deed, is een normaal gegeven na de verkiezingen in elk democratisch land. Maar in Venezuela is dat bijzonder”, verklaart Carlos Raúl Hernández, hoogleraar politieke wetenschappen aan de Centrale Universiteit.

“Een groot deel van de productiecapaciteit in Venezuela ligt plat en het land heeft zijn economie niet gediversifieerd”, legt Hernández uit. “Dit is het enige land in Latijns-Amerika dat zijn export in de voorbije vijftien jaar niet heeft opgevoerd.”

Inkomsten uit olie

Sinds Chávez aan de macht kwam in 1999, viel de armoede terug van minstens 57 procent van de bevolking tot 28,5 procent, aldus de Wereldbank. De regering voerde ook een brede waaier aan sociale programma’s in om de armen toegang te geven tot gezondheidszorg, onderwijs, werk en huisvesting. Het bruto binnenlands product per hoofd van de bevolking ging fors de hoogte in.

Tijdens zijn campagne pleitte Capriles ervoor deze programma’s te behouden. “Nu Chávez aan een nieuwe termijn begint, heeft hij de kans om een en ander recht te zetten. Maar als hij ervoor kiest om zijn sociaal beleid te blijven uitdiepen, stevenen we af op een zeer grote ramp”, meent Hernández.

In de voorbije jaren heeft de president strikte controle op de economie uitgeoefend en meer dan duizend bedrijven genationaliseerd. Voor de periode 2013-2019 wil hij de productiemiddelen nog meer in de handen van gemeenschappen leggen.

“De samenleving en politieke klasse teren op de inkomsten uit olie”, stelt Alexander Luzardo, een hoogleraar sociologie. “De president heeft alles in het werk gesteld om deze inkomsten te verdelen over de verschillende bevolkingslagen, maar zonder een gediversifieerde, milieuvriendelijke en duurzame economie te ontwikkelen”, stelt socioloog Alexander Luzardo.

Verdeeld land

“Het feit is dat de regering 6,5 miljoen tegenstanders heeft, geen kleine groep die je kan negeren maar bijna de helft van het land. Chávez moet zijn inclusieve beleid naar hen richten”, meent Luzardo.

“Spijtig genoeg is Venezuela in twee gesplitst. Een verdeeld land als het onze kan niet welvarend zijn. Als Chávez dat zou inzien, zou dat een ommekeer zijn in de manier waarop hij met zijn tegenstanders omgaat”, schreef hoofdredacteur Teodoro Petkoff in de oppositiekrant Tal Cual.

José Vicente Rangel, een aanhanger van Chávez, schreef dan weer dat de “minderheid in de oppositie zich democratisch moet gedragen.” Volgens Rangel komen de problemen in het land voort uit de antidemocratische houding van de oppositie, die ervoor koos om de grondwettelijke orde aan te vallen”, een verwijzing naar de korte staatsgreep in april 2002.

Opnieuw verkiezingen

Beide kampen maken zich nu op voor de volgende electorale slag van 16 december, wanneer de gouverneurs van de 23 staten en de burgemeester van Caracas worden gekozen. “Hoewel Chávez deze keer won in 22 van de 24 verkiezingsdistricten, hebben de regio’s toch een andere kijk op de gouverneursverkiezingen. Het nationale resultaat zal niet noodzakelijk worden herhaald”, denkt Luzardo.

De presidenten van Argentinië, Bolivia, Cuba en Ecuador hebben Chávez maandag al gefeliciteerd met de uitslag. De Verenigde Staten menen dat “de president rekening moet houden met de ruim zes miljoen mensen die voor de oppositie kozen”, zoals buitenlandwoordvoerder William Ostick het formuleerde.

“Met deze overwinning komt verantwoordelijkheid”, liet de buitenlandchef van de Europese Unie, Catherine Ashton, weten. “Chávez moet alle segmenten van de Venezolaanse samenleving bereiken om de instellingen van het land en de fundamentele vrijheden te versterken en duurzame economische ontwikkeling tot stand te brengen.”