Chileense president verrast vriend en vijand

“Piñera is duidelijk rechts, maar hij vertegenwoordigt niet het klassieke rechts”, zegt Víctor Hugo de la Fuente, directeur van de Chileense editie van Le Monde Diplomatique.  “Ook al past hij het neoliberale model toe, hij probeert er met sommige maatregelen, en vooral met een andere stijl, afstand van te nemen.”
In zijn juninummer brengt de Chileense Monde Diplomatique een analyse van het “neopopulisme van Piñera”. Volgens De la Fuente staat de president ver af van de “traditionele populisten”. Zowel zijn “persoonlijke stijl”, die mediatiek is en zich boven de partijen verheven toont, als zijn standpunten die medestanders en tegenstanders verrassen, laten een nieuwe vorm van populisme zien, aldus De la Fuente.
Dinsdag bijvoorbeeld bracht hij samen met zijn vrouw de nacht door in een noodwoning in het kustplaatsje Dichato. ‘s Anderendaags keek hij daar samen met slachtoffers van de aardbeving van 27 februari naar de eerste wedstrijd van de Chileense voetbalploeg op het wereldkampioenschap in Zuid-Afrika.

Pinochet

Multimiljonair Piñera maakte op 11 maart een eind aan twintig jaar centrumlinks bestuur van de Concertación-coalitie. Hij maakt deel uit van de rechts-liberale Renovación Nacional en kwam aan de macht met de steun van de Coalitie voor de Verandering. Daartoe behoort ook de ultraconservatieve Unión Demócrata Independiente (UDI), waarvan verscheidene leden betrokken waren bij de dictatuur van Augusto Pinochet (1973-1990).
Van bij het begin toonde Piñera al een “eigen stijl”, zegt De la Fuente. In 1988 stemde hij bijvoorbeeld tegen Pinochet in het referendum over de dictator.
Als president toonde hij meteen zijn pragmatisme met het voorstel om de belastingen voor bedrijven op te trekken en zo het plan voor de heropbouw van het land te financieren, een plan dat nodig is na de aardbeving van februari. Het voorstel kreeg meteen tegenwind van Piñera’s bondgenoten.
In de traditionele presidentiële toespraak op 21 mei zei Piñera dat hij de extreme armoede (3,2 procent van de bevolking) tegen 2014 wil uitroeien en de armoede (13,7 procent) tegen 2018. Een van de maatregelen die hij daarbij voorstelt, is de invoering van een “ethisch gezinskomen” van omgerekend 380 euro per maand.

Homoseksuele paren

Om de democratie te versterken, steunt hij ook wetsvoorstellen die niet goedgekeurd raakten onder de Concertación-coalitie, zoals de automatische inschrijving in de kiesregisters en de mogelijkheid om te stemmen in het buitenland.
Dinsdag kondigde hij ook een wet aan die heteroseksuele en homoseksuele paren gelijkschakelt op het vlak van vermogenszaken. Daarmee gaat Piñera in tegen de bezwaren van de UDI, een deel van zijn conservatieve achterban.
“Het lijdt geen twijfel dat president Piñera, zij het vanuit strategische overwegingen, zij het uit overtuiging, geprobeerd heeft zich te distantiëren van een veeleer orthodox rechts en veel van het sociale beleid van de Concertación heeft overgenomen en zelfs getoond heeft dat nog te willen verdiepen”, zegt José Aylwin, co-directeur van de niet-gouvernementele organisatie Observatorio Ciudadano.
Maar hij waarschuwt dat Piñera “geen afstand genomen heeft van de strategie van economische groei op basis van de exploitatie en export van natuurlijke rijkdommen.” Dat beleid heeft zeer zware gevolgen voor milieu, samenleving en mensenrechten, zegt Aylwin.