Chili luistert naar het oorsprong van het heelal

De Atacama Large Millimeter Array (ALMA) wordt de grootste radiotelescoop ooit. De installatie zal bestaan uit 66 hypermoderne schotelantennes die elk een doorsnede van 12 meter hebben en 110 ton wegen. Samen zullen die nog tien keer nauwkeuriger kunnen waarnemen dan de ruimtetelescoop Hubble, momenteel het meest verfijnde astronomische observatie-instrument.

De ALMA-telescoop zal luisteren naar de radiogolven van sterrenstelsels, sterren en planeten zo ver weg in het heelal dat alle huidige telescopen geen signalen meer opvangen. Met die gegevens hopen wetenschappers tot nieuwe conclusies te komen over de leeftijd, de omvang en de structuur van het heelal. Ze zullen de vorming van sterrenstelsels kunnen bestuderen die lijken op onze melkweg, en getuige zijn van het ontstaan van sterren en planeten.

Vanaf 2008 zullen de eerste schotelantennes op hun plaats staan en werken, vanaf 2012 moet het hele systeem in werking zijn. Het project gaat minstens 440 miljoen euro kosten. De Europese partner, het Europees Observatorium in het Zuiden (ESO), tekende eind vorig jaar met een Spaans-Duits consortium een contract van 147 miljoen euro voor de bouw van 25 schotelantennes. Die dingen zijn zo duur omdat ze onvoorstelbaar nauwkeurig moeten zijn. De maximale afwijking van de schotel mag bijvoorbeeld maar 25 micron bedragen - een micron is een duizendste van een millimeter.

De schotelantennes komen op een 5.100 meter hoog gelegen plateau in de Chileense Atacamawoestijn. Door de hoge ligging, de extreme droogte en het onveranderlijke klimaat is die afgelegen plaats ideaal voor astronomische waarnemingen. Het ESO heeft al verscheidene andere telescopen in de streek.

Chili profiteert op vier manieren van de bouw van de installatie, zegt Leonardo Bronfman, een astronoom van de Universiteit van Chili. “De exploitatie-overeenkomst geeft Chileense astronomen in de eerste plaats tien procent van de observatietijd in wat zeker nog 30 jaar het grootste centrum voor radioastronomie ter wereld zal blijven.” Ten tweede moet het internationale consortium de astronomie in Chili steunen. Volgens de overeenkomst moet er ook geld gaan naar de ontwikkeling van de arme streek. En ten slotte zullen de mensen uit de omgeving ook kunnen meewerken aan de bouw van het observatorium en het draaiend houden ervan.

De vraag is of de Chilenen ook kans maken voor de interessantste banen Er staan al verscheidene andere internationale astronomische observatoria in Chili, maar het land zelf telt nog maar 64 astronomen. De regering hoopt dat projecten als ALMA dat aantal helpen opdrijven en de Chileense astronomie op internationaal topniveau brengen. (ADR)



Foto’s beschikbaar op http://www.eso.org/projects/alma/