China rouwt, op vraag van het volk

Maandag, exact een week na de aardbeving die tienduizenden doden maakte in het zuidwesten van China, kwam het hele land tot stilstand. De vlaggen wapperden halfstok, sirenes loeiden en alle muziek stopte. De laatste keer dat het hele land op die manier betrokken was bij een rouwritueel, was na de dood van Mao Zedong in 1976.
Al twee dagen na de aardbeving op 12 mei hadden bloggers op het internet opgeroepen tot een collectieve expressie van rouw en een pauze in de tocht van de Olympische toorts, en steeds meer Chinezen schaarden zich daar achter. De overheid bood gehoor aan de oproep en kondigde drie dagen van nationale rouw af. Bioscopen en karaokeclubs werden gesloten, tv-programma’s aangepast en de kranten werden met zwarte voorpagina’s gedrukt.
Voor velen is de toegeving van de regering aan de stem van het volk een echte trendbreuk. “Ze hebben getoond dat ze ons kunnen horen en het begrepen hebben”, zegt Zhang Ruixiang, een grootmoeder die op haar kleindochter past in het park. “Wij kunnen als gewone mensen niet veel meer doen dan ons medeleven tonen met de overlevenden, en nu krijgen we die mogelijkheid. Daar ben ik dankbaar voor.”
De Chinese overheid heeft slim gebruik gemaakt van de ramp om meer steun onder de bevolking te krijgen en haar reputatie op te krikken. “De buitenwereld heeft een glimp gekregen van een bewonderenswaardige kant van China – de moed van een grote natie”, zegt Zhang Guoqing, docent internationale relaties aan de Chinese Academie voor Sociale Studies.

Dodelijke corruptie

Maar in eigen land is de test nog maar begonnen. De rouwperiode en de reddingswerken hebben het onderzoek naar de verantwoordelijkheden uitgesteld, maar nu al rijzen vragen over de enorme aantallen kinderen en jongeren die gestorven zijn. Nu de regering tv-stations toegelaten heeft om live verslag uit te brengen over de ramp, kan ze niet verbergen dat scholen en hospitalen de eerste gebouwen waren die instortten.
In de stad Mianyang alleen al stortten zeven scholen in, waarbij 1.700 slachtoffers vielen. In de naburige stad Hanwang stierven nog eens zevenhonderd studenten toen hun school in elkaar klapte. In totaal vernielde de aardbeving bijna zevenduizend schoolgebouwen, zegt Han Jin van het Ministerie van Onderwijs. De naburige provincie Yunnan heeft inmiddels bevolen om alle instabiele schoolgebouwen met de grond gelijk te maken.
De overheid heeft een grootschalig onderzoek beloofd van zodra de reddingswerken voorbij zijn. “Als er kwaliteitsproblemen zijn met schoolgebouwen, dan zullen de schuldigen streng aangepakt worden”, dreigde Jiang Weixin, een Chinese topambtenaar op een persconferentie. Het is een publiek geheim dat ontwikkelaars op het Chinese platteland samenspannen met lokale ambtenaren om veiligheidsvoorschriften te ontduiken voor hun eigen verrijking.
Na de geslaagde reddingsoperaties wacht de Chinese overheid dan ook een veel moeilijkere taak in de toekomst: achterhalen in hoeverre een menselijke factor de hand had in het hoge dodentol van de aardbeving.