China werkt aan comeback in Cambodja

Chem Hout, een restaurantuitbater in het West-Cambodjaanse stadje Sisophon, stuurt zijn zoontje naar een Chinese school. De kinderen krijgen er les in het Khmer en het Chinees. Veel Cambodjaanse ouders die het kunnen betalen, kiezen voor Chinese scholen. “Het is duurder dan de staatsschool, maar ik apprecieer de Chinezen en wil dat mijn zoon hun taal leert. Ik hoop dat hij ooit naar China kan gaan.”

Er zijn ook Chinese taalscholen in Sisophon, en ook het beste ziekenhuis en een aantal gezondheidsposten in het stadje worden beheerd door Chinezen. Ze zijn in de eerste plaats gericht op Cambodjaanse Chinezen, maar er komen ook steeds meer Khmers over de vloer.

Volgens de Cambodjaanse overheid is China al 14 jaar lang de grootste investeerder in Cambodja. Eind 2007 had China al 4,3 miljard euro in zijn kleine buurland gepompt. En voor 2009 alleen heeft Peking Phnom Penh 194 miljoen euro aan hulp in het vooruitzicht gesteld. Anders dan Japan en Zuid-Korea, die vooral investeren in bouwprojecten in de hoofdstad Phnom Penh, gaan de Chinese hulp en investeringen ook naar het verarmde platteland.

Rode Khmer

China heeft van oudsher banden met Cambodja. Chinese handelaars kochten en verkochten eeuwenlang Cambodjaanse landbouwproducten. In de jaren 70 kwam die relatie in ruwer vaarwater. Het grote buurland was een bondgenoot van het regime van de Rode Khmers dat van 1975 tot 1978 een kwart van de Cambodjaanse bevolking de dood injoeg. China wilde op die manier een dam opwerpen tegen de Vietnamese expansie in Indochina.

Zelfs toen de mannen van dictator Pol Pot ook achter de etnische Chinezen in Cambodja aangingen, bleven de honderden Chinese adviseurs in het land een belangrijke rol spelen. En ook nadat een Vietnamese invasiemacht de Rode Khmers eind 1978 naar afgelegen junglegebieden had verdreven, hield de Chinese steun niet op. Volgens Lao Mong-hay, een onderzoeker van de Aziatische Mensenrechtencommissie, ging er nog zeker 750 miljoen euro van China naar de maoïstische beweging nadat de omvang van de genocide die het regime van Pol Pot had aangericht, internationaal duidelijk was geworden.

Maar de bedenkelijke rol die China in de recente geschiedenis van het land speelde, komt nauwelijks ter sprake. “China is onze grootste investeerder en donor”, zegt Ou Virak, de voorzitter van het Cambodjaanse Centrum voor Mensenrechten. “Beide landen willen het verleden onder de mat vegen.”

Volgens Ou Virak legt de Cambodjaanse regering op aangeven van China vooral de nadruk op indirecte rol die de Amerikanen hebben gespeeld bij het aan de macht komen van de Rode Khmers. Door de Amerikaanse bombardementen van schuilplaatsen van Vietnamese rebellen in Cambodja van eind de jaren 60 tot begin de jaren 70, kwam er meer steun voor de Rode Khmers. Die werden in staat geacht de buitenlandse bemoeienissen met het land te doen ophouden.

“Zowel China als de VS dragen schuld”, vindt Theary Seng, de directeur van het Cambodjaans Centrum voor Sociale Ontwikkeling. Zij vindt dat Chinese verontschuldigingen en een fonds voor slachtoffers van de Rode Khmers op hun plaats zouden zijn.