Chinese grondstoffenhonger duwt Latijns-Amerika in de verkeerde richting

De Chinese economie groeit al jaren als kool, en China heeft steeds meer grondstoffen nodig. Dat lijkt een goede zaak voor de talrijke Latijns-Amerikaanse landen die aardolie, koper, zink, tin, bauxiet, ijzererts en hout uitvoeren. Maar eigenlijk doet die bonanza meer kwaad dan goed, oordeelt Chichilnisky, een professor Statistiek. “Latijns-Amerika moet weg van die specialisatie als grondstoffenexporteur - het moet de stap naar de kenniseconomie zetten.”

Die boodschap is in de huidige omstandigheden moeilijk over te brengen. De almaar toenemende vraag in China doet de meeste grondstoffenprijzen door het dak gaan. China, dat nog altijd schitterende groeivooruitzichten heeft, verbruikte in 2003 al 40 procent van al het cement dat wereldwijd werd geproduceerd, 30 procent van alle steenkool en staal en een kwart van het koper en aluminium. Latijns-Amerika is China’s grootste leverancier van de meeste van die grondstoffen.

Maar de export van grondstoffen is een slecht fundament voor ontwikkeling en is meestal niet duurzaam”, legt Chichilnisky uit. “In heel de wereld zijn er twee regio’s die sinds het eind van de Tweede Wereldoorlog een teleurstellende economische groei hebben doen optekenen: Afrika en Latijns-Amerika. Beide regio’s zijn gespecialiseerd in de export van grondstoffen, en dat is geen toeval.”

De verleiding van het makkelijke geld is zo groot, dat landen zich gevaarlijk onevenwichtig ontwikkelen. In Chili, ‘s werelds grootste koperexporteur, is het rode metaal goed voor 40 procent van alle uitvoer. China is Chili’s op één na grootste klant geworden.

Venezuela haalt maar liefst 85 procent van zijn buitenlandse inkomsten uit de export van olie; de opbrengst spijst de helft van ‘s lands begroting. Venezuela probeert meer olie naar China uit te voeren om zo de uitvoer naar de VS te kunnen terugschroeven. De politieke betrekkingen tussen Venezuela en zijn grootste klant zijn niet goed.

De uitvoer van grondstoffen is een doodlopend straatje, waarschuwt Chichilnisky. De voorraden van mineralen en fossiele brandstoffen zijn eindig, en “we verwoesten het milieu” door ze boven te halen.

Tot een evenwichtige relatie komen met een economische grootmacht in wording als China is geen sinecure. Volgens Chichilnisky moet Latijns-Amerika vooral inzetten op kleine en middelgrote bedrijven die grondstoffen zelf kunnen verwerken. Bijkomende voordelen zijn dat die bedrijven relatief veel werkgelegenheid scheppen en ook makkelijker overtuigd kunnen worden het milieu te respecteren.

Dat er ondanks de goede exportresultaten iets fout zit met de Latijns-Amerikaanse economische ontwikkeling, bewijzen de statistieken. Volgens de Chileense VN-ambassadeur Heraldo Muñoz zullen hoogstens acht landen in Latijns-Amerika de Millenniumdoelstellingen halen, een reeks minimumdoelen in verband met armoedebestrijding en ontwikkeling die alle landen ter wereld tegen 2015 willen waarmaken. Tot hiertoe heeft alleen Chili de eerste van die doelstellingen gehaald: de halvering van het aantal mensen dat in 1990 in armoede leefde.