Chinese lokale overheden buigen steeds vaker voor volksprotest

Na hevig protest door de bevolking besloot de lokale overheid van de stad Heshan in de provincie Guangdong haar plan voor de bouw van een uraniumfabriek te annuleren. De fabriek – een project van staatsbedrijf China National Nuclear Corporation – zou uranium gaan verrijken voor gebruik in kerncentrales. De fabriek zou voorzien in ongeveer de helft van de totale Chinese vraag naar bewerkt uranium.

‘Wij zijn tegen atoomenergie!’

Het industriecomplex zou midden in de Zuid-Chinese Parelrivierdelta komen te liggen waar al veel vervuilende industrie gevestigd is. De lokale bevolking protesteerde uit angst voor nog meer milieuvervuiling en gezondheidsrisico’s verbonden aan uraniumverrijking, zoals een verhoogd risico op kanker. Ook was de periode van volksraadpleging voor het bouwproject te kort naar mening van de demonstranten, die protesteerden met slogans zoals ‘Geef ons onze huizen terug!’ en ‘Wij zijn tegen atoomenergie!’.

Vijfhonderd kilometer verderop in de provincie Hunan kreeg de 40-jarige Tang Hui maandag te horen dat de overheid haar een schadevergoeding van 2.641,65 Yuan (ongeveer 300 Euro) zal betalen voor de negen dagen die ze onterecht doorbracht in een heropvoedingskamp. Deze som lijkt misschien mager, maar is een unicum in de geschiedenis: nooit eerder betaalde de Chinese overheid een schadevergoeding aan burgers die in een heropvoedingskamp zaten.

Politie veroordeelde Tang tot heropvoeding

Tang startte tussen 2006 en 2012 een zeventigtal petities om te eisen dat alle betrokkenen bij de verkrachting van haar elf jarige dochter vervolgd zouden worden. De hoofddaders zijn al geëxecuteerd of zitten levenslange straffen uit, maar volgens Tang ontkwam ook een aantal betrokkenen aan justitie.

De lokale politie van Yongzhou vond dat haar petities naar eigen zeggen ‘de openbare stabiliteit schaadden’ en veroordeelde Tang tot anderhalf jaar “heropvoeding door arbeid” in 2012. In China heeft de politie het mandaat om burgers tot  maximaal drie jaar heropvoeding te veroordelen zonder tussenkomst van de rechtbank. Tang kwam na negen dagen al vrij, omdat er publieke verontwaardiging was ontstaan over haar veroordeling. Inmiddels heeft de verantwoordelijke politiechef publiekelijk zijn excuses aangeboden.

In zowel de zaak van Tang als de uraniumfabriek besloot de lokale overheid van twee verschillende gebieden toe te geven aan de protesten van burgers en deels in te gaan op de eisen van de demonstranten of excuses aan te bieden. Hoewel critici vrezen dat de uraniumfabriek in Heshan er op de lange termijn misschien toch zal komen, kan men niet negeren dat de lokale overheden steeds minder autoritair omspringen met hun burgers en dat ze wel degelijk gevoelig zijn voor protest.

Jaarlijks tienduizenden demonstraties

Volgens Al-Jazeera vinden er jaarlijks tienduizenden demonstraties plaats in China tegen zaken als corruptie, slecht functioneren van de overheid en milieuvervuiling. In 2011 haalde het dorp Wukan het nieuws nadat de partijhoofden door hun mededorpelingen werden afgezet na weken van protest. De dorpelingen waren boos over de massale landonteigeningen in Wukan waarvoor de landeigenaren geen compensatie kregen, terwijl het lokale partijcomité juist verdiende aan de verkoop van datzelfde land.

Twee jaar later is Wukan een voorbeeld geworden van hoe protest in China niet altijd bruut wordt neergeslagen door de overheid en kan leiden tot verandering. Er kwam weliswaar een demonstrant om, maar er is ook een nieuw partijcomité aangesteld in Wukan, na de eerste verkiezingen in veertig jaar. Al-Jazeera maakt op dit moment een reeks over het dorp, “Wukan after the uprising”. Hoewel de problemen rond landonteigening en compensatie nog niet zijn opgelost, heeft het protest de manier van bestuur van Wukan wel degelijk veranderd.