Chinese stadspolitie slaat erop los, burgers slaan terug via sociale media

Het meest recente incident  van geweld door de stadspolitie dateert van eind mei. Leden van de stadspolitie sloegen toen de eigenaar van een fietsenwinkel in Yan’an in elkaar omdat hij zijn fietsen deels op de openbare weg stalde zonder dat hij daarvoor een vergunning had. Het incident werd gefilmd en in het fragment is te zien dat een van de stadswachten de gerant meermaals hard tegen het hoofd trapt.

Sociale media als forum voor veilig protest

Het filmpje – dat gemaakt werd door een voorbijganger – werd op Weibo (de Chinese versie van Twitter) geplaatst en werd binnen korte tijd zeer vaak gedeeld door verontwaardigde burgers. Het delen van dit soort filmfragmenten via sociale media is een vorm van protest die steeds vaker voor komt in China. Omdat openbaar protest hard aangepakt wordt kiezen steeds meer Chinezen ervoor om online hun ongenoegen te ventileren.

De stadspolitie – ook wel Chengguan genoemd in het Chinees –  valt onder het stedelijk bureau voor administratie en rechtshandhaving en is aanwezig in alle grotere Chinese steden. Hoewel de stadspolitie onafhankelijk is van de reguliere politie, houdt deze zich ook bezig met rechtshandhaving, zoals het controleren van de vergunningen van winkels en straatverkopers. Ondanks dat het mandaat stipuleert dat zij alleen boetes mogen uitschrijven is de stadspolitie “synoniem geworden voor geweld en machtsmisbruik”, aldus Sophie Richardson, China Director bij Human Rights Watch. De uitdrukking “wees niet zo Chengguan-achtig” betekent vandaag in China zoveel als “wees niet zo gewelddadig”.

Boven de wet?

Volgens HRW wordt er in de regel  nauwelijks opgetreden door de overheid tegen het buitensporige geweld van de stadspolitie. De betrokken stadspolitieleden uit Yan’an werden ontslagen, volgens de South China Morning Post vermoedelijk onder druk van online protest. Maar strafrechtelijke vervolging werd niet ondernomen. Ook het filmen van wandaden van de stadswacht blijft zeer gevaarlijk: Wei Wenhua filmde in 2008 hoe de stadspolitie hardhandig een groep protestanten uiteen joeg, wat hij later moest bekopen met de dood. De leden van de stadspolitie zijn zelf soms ook doelwit van geweld: in minstens twee moordzaken waren de Chengguan slachtoffer. Geweld tegen de stadspolitie wordt echter streng bestraft, in geval van moord zelfs met de doodstraf.

Het geweld van de stadspolitie neemt misschien niet af, maar het protest ertegen bij Chinese “netizens” neemt wel toe. Hierdoor staan lobbygroepen die de belangen behartigen van slachtoffers van gewelddaden door de stadspolitie sterker in hun protest tegen dit soort praktijken.