Chinezen verslingerd aan tv-serie over wereldmachten

De nieuwe documentaire onderzoekt de opkomst van negen wereldmachten - van de opkomst van het Portugese imperium in de vijftiende eeuw tot de huidige dominantie van de Verenigde Staten. De serie is gemaakt in opdracht van het Centrale Comité van de Chinese communistische partij, maar laat het marxistische perspectief achter zich.

In de aflevering over Groot-Brittannië en de industriële revolutie gaat de documentaire in op de grote Britse natuurwetenschappers Newton en Watt en op econoom Adam Smith. Smith is de grondlegger van het klassieke liberalisme - het deel over hem komt neer op een eerbetoon aan economische vooruitgang.

In tegenstelling tot de klassieke Chinese geschiedschrijving heeft de serie het niet alleen over de pure dwang die wordt uitgeoefend door imperiale machten, maar ook de mate waarin landen in staat zijn andere te beïnvloeden door de aantrekkelijkheid van hun ideeën, systemen en culturen. Zachte macht, heet het in de serie.

“We moeten onze Confuciaanse erfenis ongedaan maken van te denken dat het plichtsbewust nastreven van kennis alles is”, schrijft een anonieme burger op de site bij de serie. “De voorbeelden van de VS en Japan tonen dat een land alleen door technologie en wetenschap volledig te omhelzen groot kan worden.”

Een andere kijker schrijft: “Het is prachtig te zien hoe ideeën, filosofie en cultuur erg belangrijk waren voor de opkomst van de wereldmachten, maar het zou fout zijn te geloven dat ze zo machtig werden zonder een indrukwekkende militaire kracht.”

Het onderdeel over de VS benadrukt de verwezenlijkingen van president Franklin Roosevelt tot het bewaren van de “nationale eenheid” - terwijl de Chinese Communistische Partij zweert dat ze hereniging nastreeft met Taiwan.

“Naarmate China zich opent voor de buitenwereld, hebben we een meer rationeel begrip nodig van de wereld”, zei Ren Xue’an, hoofdproducent in een interview met de China Daily.

Een beter begrip van de wereld, maar niet van China zelf. Het hoofdstuk dat in de serie totaal ontbreekt, is China’s eigen geschiedenis. China maakte in de afgelopen twintig jaar een indrukwekkende economische opmars, maar de officiële geschiedschrijving van het land bleef onveranderd en bestaat voor een groot stuk uit achterhaalde communistische dogma’s. De recente geschiedenis onder Mao, de gevolgen van de Culturele Revolutie of de massale hongersnood tijdens de ‘Grote Sprong Voorwaarts’, blijven gecensureerd of zelfs onbekend voor de modale Chinees.

De laatste poging tot confrontatie met de echte eigen geschiedenis dateert van 1998. Een zesdelige televisiereeks getiteld He Shang, of de Klaagzang van de Gele Rivier, veroorzaakte toen grote beroering en werd prompt verboden. Het controversiële programma suggereerde dat de Chinese beschaving een ultrastabiele en onderdrukkende “feodale” politieke cultuur in het leven had geroepen, dat in tegenstelling tot het door wetenschap en democratie “verlichte” Westen.

Conservatieve leden van de communistische partij zijn ervan overtuigd dat het verbod op de serie democratisch gezinde studenten heeft aangezet tot de protesten op het Plein Van de Hemelse Vrede, die bloedig werden neergeslagen.