CO2-experiment bij Galápagos verontrust milieubeschermers

Als de berekeningen van Planktos kloppen, gaat het fytoplankton - kleine algen die massaal in zee voorkomen - op een oppervlakte van 10.000 vierkante kilometer uitbundig groeien. IJzer is een element dat de algen daarvoor nodig hebben. Voor zijn groei haalt het fytoplankton ook veel koolstofdioxide uit de lucht, en daar is het Planktos om te doen. Koolstof dat opgeslagen wordt in planten, kan niet meer bijdragen aan de opwarming van de aarde.
Het is het eerste experiment op commerciële schaal met de techniek. De komende twee jaar wil Planktos nog vijf gelijksoortige proeven uitvoeren. Het bedrijf maakt zich sterk dat het de snelste en efficiëntste manier is om de toename van de hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer af te remmen. Voor het bedrijf kan het een goudmijn worden. Planktos verdient met de operatie uitstootkredieten die verkocht kunnen worden aan bedrijven die meer CO2 produceren dan ze volgens nationale of internationale afspraken mogen. In Europa draait die handel met koolstofkredieten al. Planktos plant al bomen in Oost-Europa, een andere manier om uitstootkredieten te genereren.
Maar milieubeschermers hebben hun twijfels over het experiment. “De zeestromingen voeren het plankton misschien naar de Galápagoseilanden”, zegt Washington Tapia, de directeur van het gelijknamige natuurreservaat. “We weten niet wat het effect zal zijn. We hebben geprobeerd Planktos te bereiken voor meer informatie, maar dat heeft niets opgeleverd.”
“Waarom moet het experiment zo dicht bij de Galápagoseilanden plaatsvinden, een gebied dat deel uitmaakt van het werelderfgoed?” vraagt Pablo Barriga, de coördinator van het project Fundar Galápagos dat de bescherming van de waardevolle eilanden wil verbeteren.
Er komt uit nog veel meer hoeken kritiek. “Er kan een domino-effect optreden in de voedselketen”, waarschuwt de microbiologe Sallie Chisholm van het Wereldnatuurfonds. “Het experiment bedreigt ons klimaat, ons zeemilieu en de soevereiniteit van onze vissers; het moet worden tegengehouden”, vindt Elizabeth Bravo van de Ecuadoraanse milieuorganisatie Acción Ecológica.
Planktos verdedigt de proefneming. We herstellen enkel de balans die door andere menselijke ingrepen verstoord is, klinkt het. Door de klimaatverandering daalde volgens Planktos het aantal zwevende ijzerdeeltjes in de lucht de afgelopen dertig jaar met 30 procent. Die deeltjes komen na een tocht door de atmosfeer vaak in zee terecht. Door de afname van dat verschijnsel “is in veel gebieden tot de helft van het plankton afgestorven”, zegt David Kubiak, een woordvoerder van Planktos.
Dat is ook het geval in de zone van 500 tot 650 kilometer ten westen van de Galápagoseilanden, waar het bedrijf aan de slag wil. “In het water rond de eilanden zit daarentegen veel ijzer, waardoor overtollig ijzerpoeder of plankton dat eventueel afdrijft geen probleem kan opleveren”, zegt Kubiak. Planktos zegt dat het de effecten van elke proefneming zes maanden lang zorgvuldig zal meten.
Veel wetenschappers zijn er echter niet gerust op. In februari publiceerde het tijdschrift Science een artikel dat kleinschalige experimenten tussen 1993 en 2005 evalueert. De conclusie is dat een toepassing op grote schaal het klimaatsysteem van de aarde kan beïnvloeden en dat er in elk geval meer studies nodig zijn. Fytoplankton is de belangrijkste zuurstofproducent op aarde.
“Een experiment als dat van Planktos zou onder toezicht van een VN-instelling moeten gebeuren”, vindt Víctor Smetacek een zeebioloog van de Universiteit van Bremen. “De technologie nu al commercialiseren is prematuur”, vult de oceanograaf Ed Boyle van het MIT in Boston aan.
De Unesco, de VN-organisatie voor Cultuur, Onderwijs en Wetenschap, voegde de Galápagoseilanden op 26 juni toe aan zijn lijst van bedreigde werelderfgoederen. Immigratie, illegale visvangst, de druk van het toerisme en de invasie van nieuwe diersoorten zetten de unieke natuur van de archipel onder druk.
“Het laatste wat we nu nodig hebben is nog een milieuprobleem”, zegt Tapia, de directeur van het Galápagosreservaat.