Commercialisering doet Thaise rijsttradities verwateren

Rijst deed zijn intrede in Thailand rond 3500 jaar voor Christus. Sindsdien is het het meest essentiële bestanddeel van de Thaise keuken. Vandaag vormt het voor de Thaise boeren, 60 procent van de bevolking, de grootste bron van inkomsten. Het land is een van de grootste rijstuitvoerders ter wereld. Volgens dr. Kwanchai Gomez, de secretaris-generaal van de Thaise Rijstfederatie, zijn de Thai zich onvoldoende bewust van de werkelijke waarde van die witte substantie die ze dagelijks verorberen. Wat als ze het plots eens zonder zouden moeten doen? Volgens de wetenschapper is rijst niet alleen gezond voor lijf en leden, maar verstevigen de traditionele rituelen rond het kweken van rijst de sociale en culturele banden binnen lokale gemeenschappen.

Eén gebruik wil dat vlak voor de oogsttijd boerengezinnen eten klaarmaken voor hun buren, waarna deze een handje toesteken bij het oogsten. Zo wordt aan wederzijdse dienstverlening gedaan tot de oogst van het hele dorp binnen is. Elk stadium van de rijstkweek, van het planten tot het oogsten, gaat gepaard met gezamenlijke zegeningen. De dorpelingen betuigen hun dank aan Mae Posop, de Grote Rijstmoeder en beschermengel van de kweek.

Het hoogtepunt van de ‘rijstcultuur’ is de jaarlijkse Koninklijke Ploegceremonie in mei, die het startsein geeft voor het nieuwe rijstseizoen. De ceremonie vindt plaats in de Thaise hoofdstad in aanwezigheid van de koning en dient om het moreel van de boeren een zetje te geven en gulle oogsten te bedingen.

Maar voor de meeste Thai blijft het daarbij, de tradities worden langzaam in een hoekje gedrumd. Dat proces begon in 1947, toen de rijstkweek niet meer uitsluitend voor de eigen voorziening diende en werd gecommercialiseerd, verklaart dr. Ngampit Satsanguan van het departement sociologie en antropologie van de Chulalongkorn Universiteit. Nieuwe irrigatiesystemen en hoogtechnologische machines hebben de massale handenarbeid en de afhankelijkheid van de natuur vervangen. De boeren zijn daardoor onafhankelijker geworden en competitiever, maar dat werkt soms ook contraproductief, stelt Ngampit.

Door het verdwijnen van de samenkomsten, al dan niet ritueel, verdwijnt volgens de onderzoekster de uitwisseling van eeuwenlang vergaarde kennis. De ervaring blijkt van groot belang te zijn als de boeren willen investeren: in te veel gevallen blijkt een schaalvergroting of een andere verandering van het areaal verkeerd te worden ingeschat en moet de rijstboer gaan lenen om niet op de fles te gaan.

Rijst verbouwen zit ook steeds meer met een imagoprobleem, veroorzaakt door het harde werken op traditionele wijze. Door de lage prijzen die de landbouwers voor hun hard labeur krijgen, worden ze steeds afhankelijker van de staat, die minimumprijzen uitkeert. Vele jongeren geven er de brui aan en emigreren naar de stad.

Volgens dr. Kwanchai is de oplossing van de overheid voorstelt - nog meer exporteren en de boeren desnoods subsidiëren - geen structurele oplossing. De staat haalt volgens hem in vergelijking met de boeren onevenredig veel voordeel uit de export, terwijl de boeren relatief arm blijven en afhankelijk worden van de staat.

Kwanchai vindt dat de overheid de boeren moet helpen om aan de juiste technologie te komen en hen meer kennis te verschaffen. Boeren moeten niet alleen weten hoe ze hun werk op het land moeten aanpakken, maar ook op welke manier ze de nieuwe technologieën het best gebruiken én kunnen combineren met de lokaal vergaarde kennis, zegt Kwanchai. Dat zijn twee vliegen in een klap: het traditionele boerenbedrijf met zijn waardevolle tradities en kennis wordt gered, terwijl de nieuwe technologieën oordeelkundig worden ingezet en voor voldoende inkomsten kunnen zorgen.

Chayanit Poonyarat

xml=3

Ref: ap if dv