Congolese bevolking patrouilleert zelf

Aan de ingang van het Bureau voor Wegen in Goma houden jonge mannen de wacht bij een versperring, niet meer dan een simpel touw dat over de weg gespannen is. Wie voorbij wil, wordt door de chef van het team vriendelijk verzocht om zijn of haar kiezerskaart voor te leggen, die provisoir als identiteitskaart gebruikt wordt. Een van zijn collega’s fouilleert de passanten. “We doen dit om de bandieten te identificeren die ons al nachtenlang tarten,” verduidelijkt Patrick, één van de verantwoordelijken van de wegversperring. Niemand mag ’s nachts nog zonder identiteitspapieren door de straten van Goma lopen.
De overheid in Goma heeft de burgerpatrouilles belast met de ordehandhaving in hun wijk, en die nemen dat erg letterlijk: in sommige straten zijn om de honderd meter wegversperringen opgeworpen. In de wijken Nyabushongo, Ndosho, Katoyi et Majengo, die aan de rand van de stad liggen en het minst veilig zijn, staat op elk kruispunt een patrouille. Zelfs militairen en politievoertuigen worden er tot staan gebracht.
Iedereen lijkt zich in de nieuwe regeling te kunnen vinden. Zelfs de militairen zijn best tevreden. Een hoge officier van de Congolese strijdkrachten die de versperring passeert, heeft niets dan lof: “Uw initiatief verdient alle steun, zeker nu onze stad en de hele provincie Noord-Kivu ten prooi vallen aan een groeiende onveiligheid.” De bevolking heeft zelfs meer vertrouwen in de burgerwachten dan in de politie, omdat geruchten gaan dat sommige politiemannen samenwerken met de dieven.
Privé-milities
Dankzij de burgerwachten verbetert de situatie in de probleemwijken snel. Aanslagen, diefstal en plunderingen worden steeds zeldzamer, en de jonge mannen van de burgerwachten krijgen als bedankje regelmatig wat geld, suiker of andere cadeautjes toegestopt.
Maar er is ook kritiek, ondermeer over de slechte organisatie van de patrouilles. In elke straat organiseert de bevolking zich op haar eigen manier. Voorlopig blijven de burgerwachten ongewapend. Als ze onraad ruiken, fluiten ze om de politie te waarschuwen.
“We hebben politie-eenheden ter beschikking die kunnen uitrukken bij het minste fluitsignaal”, legt een luitenant van het politiecommissariaat in de wijk Zuid-Mabanga uit. “Soms patrouilleren onze politiemensen ook samen met de burgerwachten.”
Maar mensenrechtenactivisten maken zich zorgen. “De staat moet op termijn zelf de taak opnieuw op zich nemen om de veiligheid te garanderen van de mensen en hun bezittingen,” zegt Masiala Mulahuko, advocaat en mensenrechtenactivist. “Op zijn minst moeten we de burgerwachten goed structureren en ervoor zorgen dat ze niet uitgroeien tot milities.”