Congolese kieslijsten bijna rond

Het Hooggerechtshof moet zich er nog over uitspreken of de kieslijsten, die opgesteld zijn door de Onafhankelijke Kiescommissie (CEI), conform zijn aan de nieuwe Congolese grondwet. Vervolgens moet die Kiescommissie een nieuwe kieskalender vastleggen. De oorspronkelijke datum voor de presidentsverkiezingen was bepaald op 18 juni, maar die kan nog gewijzigd worden als consultaties op nationaal en internationaal niveau daartoe aanleiding geven.

Om te weten wie van de 4.000 kandidaten voor de parlementsverkiezingen weerhouden werd, is het nog wachten tot het Bureau voor de Ontvangst en de Behandeling van de Kandidaturen (BRTC) zijn huiswerk af heeft.

Van de 73 ingestuurde kandidaturen voor het presidentschap werden er 32 weerhouden, waarvan vier vrouwen. Van de 41 kandidaturen die onontvankelijk werden verklaard, voldeden de meeste kandidaten niet aan de financiële vereisten.

Veel kandidaten hebben hun dossier ingediend zonder de verplichte waarborg van 50.000 dollar (41.000 euro) te betalen, zegt een jurist van het BRTC. Ze hoopten in tussentijd een anti-waarborgcomité op te richten dat voldoende representatief zou blijken om de waarborgvoorwaarde gewoon af te schaffen.

De waarborgclausule was voorwerp van grote controverse in politieke kringen. Critici oordeelden dat de kieswet welgestelde kandidaten bevoordeelde, veelal begunstigden van de opeenvolgende regimes die aan de macht waren in Congo. In die regimes vervulden ze posities die hen in staat stelden zich op vaak illegale manier te verrijken, in tegenstelling tot de kleine garnalen.

Didier Mumengi, voormalig minister van Informatie onder Laurent Désiré Kabila, trok als protest zijn kandidatuur in. Ik denk niet dat die waarborg garandeert dat de Congolezen de president krijgen die ze willen. Praktisch alle presidentskandidaten komen uit het presidentieel milieu en hebben veel geld opzij gezet om in de verkiezingsstrijd te kunnen investeren. Ik voorspel dan ook dat de volgende verkozen president niet meer zal zijn dan een nieuwe overgangsfiguur.

De Congolezen beginnen te geloven dat de verkiezingen nu echt naderbij komen, ondanks negatieve verklaringen van politici van oppositiepartijen, zoals de UDPS van Etienne Tshisekedi. De UDPS heeft beslist de verkiezingen te boycotten, net zoals ze dat deed met het referendum over de grondwet in december 2005. De verkiezingen zullen niet geloofwaardig zijn zonder deelname van de UDPS, herhaalt de politieke raadgever van Tshisekedi, Valentin Mubake keer op keer.

De houding van de UDPS stuit op veel kritiek van de Congolezen, die de partij verwijten geen alternatief voor te stellen. Al drie jaar roepen de politici ons op om te gaan stemmen, als oplossing voor de legitimiteitscrisis van de politieke instituties. Nu de trein eindelijk op de laatste rechte lijn voor de eindbestemming rijdt, eisen enkele passagiers dat de trein stopt en vragen ze om uit te stappen, zegt Matunda Feza, een studente aan de universiteit van Kinshasa.

Ondanks de verlenging van de termijn om zich kandidaat te stellen voor de verkiezingen, gaf geen enkele kandidaat van de UDPS zich op, met als voorwendsel dat de Kiescommissie de inschrijvingslokalen weigerde te openen voor leden van de UDPS.

De verkiezingen beroeren vooral de gemoederen beroeren in de bars en straten van Kinshasa, maar ook in de provincies raken mensen steeds meer in de ban van de stembusgang. Dat komt doordat verschillende kandidaten terugkeren uit Kinshasa om zich in te schrijven in hun geboortestreek.

De CEI heeft het Congolese grondgebied ingedeeld in 169 kieskringen. De massale terugkeer van politici naar hun geboortestreek komt vooral omdat er nog steeds traditioneel op mensen uit de eigen stam gestemd wordt.

“We stemmen eerst voor de vader, de broer, de oude jeugdvriend of de zus. Het politieke programma of het sociaal project komt pas op de tweede plaats, bevestigt Georges Kalondero, kandidaat in Goma, hoofdstad van de provincie Kivu, in het oosten van Congo.

Huidig president Joseph Kabila vertrekt als favoriet om zichzelf op te volgen als president, oordelen waarnemers. Bij afwezigheid van Etienne Tshisekedi, de eeuwige opposant en nog altijd populair, lijkt alleen Pierre Pay-Pay, de voormalige minister van Financiën en gouverneur van de Centrale Bank van Congo onder Moboetoe, een waardige tegenkandidaat te worden voor Kabila. (JVP/PD)