Congolese vrouwen wachten vruchteloos op huwelijksbootje naar Europa

Lydie Kidiazi is als zes jaar getrouwd met een Congolees die in Zwitserland woont en geeft de moed niet op :”In vier maanden ben ik weg”, zegt ze. Ze weet dat haar man intussen is getrouwd met een Zwitserse, maar hij blijft beloven haar te zullen laten overkomen: “Ik ben alleen getrouwd voor de papieren”, zegt hij. Lydie kan het allemaal niet veel schelen: “Het belangrijkste is dat ik wegkan uit Congo”, zegt ze.
In Congo is het mogelijk te trouwen “bij volmacht”. Heel wat jonge meisjes maken van de mogelijkheid gebruik om te trouwen met een landgenoot in Europa, in een plechtigheid waar de bruidegom wordt vertegenwoordigd door zijn neef of een vriend. Hun geduld wordt daarna meestal lang op de proef gesteld, maar de alomtegenwoordige reclame doet hen geloven dat het wachten de moeite waard is.
“Ik heb een rijke oom in Europa die me elke maand belkrediet stuurt”, zo luidt de reclameslogan van telefonieaanbieder Vodacom, op televisie en op grote reclameborden. Het beeld dat de Congolezen van Europa krijgen via de media is er een van luxueuze gebouwen, rijk gevulde tafels en mooie kleren. De weinige Congolezen die terugkomen uit Europa lijken dat beeld te bevestigen. Ze laten tweedehandsauto’s, elektronica en gebruikte kleren overkomen.
Sommige jonge meisjes wachten zolang dat ze voorbij de huwbare leeftijd geraken. “Ik leg mijn reis naar Europa in de handen van de Heer”, zegt Elsa. Anderen zijn het wachten beu en maken een einde aan de relatie op afstand. “Bij mij was het nog maar een verloving en ik heb op tijd iets ondernomen”, zegt Rosetta Ndenga, die onlangs gelukkig is getrouwd.
Thérèse Muilu is haar dochter gaan terughalen bij haar toekomstige schoonfamilie, waar ze sinds de verloving was gaan wonen. “Ik heb een einde gemaakt aan deze uitzichtloze situatie”, zegt ze. Haar dochter was sinds vier jaar verloofd met een Congolees in Frankrijk.
Een verloving verbreken is gemakkelijk, een huwelijk ontbinden gaat alleen voor de rechtbank. Jackie Bamana heeft net een aanvraag tot echtscheiding ingediend met Volvo Mpaka, die kort na hun huwelijk naar Frankrijk vertrok. “Je kan opnieuw trouwen want ik heb een andere vrouw gevonden”, zei hij haar brutaal aan de telefoon. Niet alle mannen zijn zo eerlijk, velen proberen hun huwelijk in Europa te verbergen en houden hun vrouw in Congo eindeloos aan het lijntje.
Toch blijven heel wat jonge meisjes geloven in het huwelijk als ontsnappingsroute uit de armoede. Sommigen worden daartoe aangemoedigd door hun ouders. “Ik heb vier dochters en geen enkele van hen leeft in Europa. Ze zijn allemaal hier getrouwd”, zegt de zestigjarige Pauline Nzau uit Matadi, zichtbaar teleurgesteld.
“Het leven is nochtans niet eenvoudig in Europa”, zegt Jean-Marie Lundusua, die vanuit Parijs op een vliegtuig naar huis werd gezet, een maand voor zijn huwelijk met een Française. “De mannen die trouwen met een blanke vrouw doen dat voor de papieren, maar de immigratieambtenaren hebben dat spelletje intussen door.”