Consumptie verplicht

De publieke biecht is in de mode en dat werkt aanstekelijk. Aangezien ik de Oprah-tarieven niet kan betalen, gebruik ik deze kolommen dan maar om met de billen bloot te gaan. Dit is een stuk gedreven door verontwaardiging, maar enkel aan mezelf gericht. Aan u, lieve lezer, om te oordelen of mijn spijt oprecht is, of er enkel krokodillentranen over mijn wangen rollen. Eerwaarde lezer, geef mij uw zegen, want ik wil me bekeren.

Ik ben… een foute consument. Energie bij Electrabel. Jeans van H&M. Afbakbroodjes van de goedkoopste supermarkt. Suprême Pepper in de Quick. Een Flat White bij Starbucks. Low cost vliegen binnen Europa. Ik zit dit stuk te schrijven op een Zweedse bank. Ik at, deze week nog, sushi met tonijn. Bij dat alles ‘maar ik heb toch geen auto’ als een mantra zachtjes voor me uit murmelend. Aan al deze dingen heb ik me bezondigd, het voorbije jaar. Voilà, het staat er. Er is geen weg terug.

‘Goedkope spullen’-junk

Ik ben een bewuste consument in die zin dat ik weet wat de impact is van mijn consumptie, maar het toch niet kan laten. ‘Straks is er geen tonijn meer, moeten we er nu dan niet van profiteren?’ Ik heb het oprecht gedacht!

Er is een patroon vol goede voornemens. Op 1 januari maar evengoed op 5 mei of 4 februari. Ik heb dagboeken vol ‘vanaf nu’-momenten. Ik deed het een vasten lang veertig dagen zonder vlees. Ik surfte al eens naar de website van Lampiris. Bestudeerde labels: bij een potje humus keek ik of die toch niet uit Israël werd overgevlogen, boontjes uit Kenia liet ik tijdelijk links liggen. Heb al eens twee maanden enkel tweedehands geshopt maar het bleef bij kortstondige avontuurtjes. Eenmaal het nieuwe ervan af, verglijd ik langzaam in hardnekkige gewoontes.

Ik bewonder de mensen die ogenschijnlijk inspanningsloos de soberheid beleven, ik ben een ‘goedkope spullen’-junk.

Natuurlijk wil ik niet dat mijn spullen door uitbuiting tot stand zijn gebracht, natuurlijk wil ik niet dat mijn skinny jeans (20 euro) aan de andere kant van de wereld iemand longschade toebrengt. Maar de biomarkt is te ver, eerlijke kledij te duur en ik heb het zo druk met leven en ik doe al zoveel.

Ach, het is gewoon een vieze combinatie van hebberigheid en gemakzucht. De diagnose hoeft niet verder te worden uitgediept.

Transitie naar Rechtvaardige Duurzaamheid

Bij aanvang van het Theaterfestival 2010 las BenjaminVerdonck zijn State of the Union. Hij deed niet alleen mijn hart sneller kloppen, velen vonden zich terug in zijn pleidooi voor ‘Transitie naar Rechtvaardige Duurzaamheid’. In zijn pamflet riep hij op, om samen een kunstwerk te maken tussen 1 september en 7 februari 2013 (de deadline verstrijkt binnen drie dagen).

“…het kunstwerk bestaat erin
gedurende een vooropgestelde periode
met zorg en naar best vermogen
de hiernavolgende artikelen
te betrachten”

Daarop volgden ‘artikelen’ over ecologische voeding, gerecycleerd papier, woon-werkverkeer en materiaalgebruik. En vooral de oproep om:

“…geen gebruik te maken van het vliegtuig …
op dit artikel is geen uitzondering mogelijk
behalve (…) wanneer de geëngageerde in het bezit is van een ring
die hij om zijn vinger draait
waarna hij onzichtbaar vliegt en dit tweemaal op een europese en eenmaal op een transatlantische vlucht waarna de bevoorrechte zich ertoe verbindt een maand lang elke avond tot driemaal toe
te huilen als een hond…”

Ik herinner me die tekst, die mij in vervoering bracht. Ik was er niet eens bij, ik heb het uitgesteld beluisterd. Toch was ik helemaal mee. Wat lijkt 2010 al lang geleden.

Het voorbije half jaar, in de Vlaamse theaters, heb ik weinig duurzame transitie gezien. En al helemaal niet in mijn eigen leven. Het is zoals met roken, ook al ben je gestopt, je blijft een roker. Een opzwepend betoog, een shockerende documentaire over ‘discounters’. Het effect ervan op de serieconsument die ik ben, is beperkt.

Stok van de publieke vernedering

Ik kan het duidelijk niet alleen. Ik heb een publiek nodig voor het charter dat ik met mezelf ga sluiten. Aan de inhoud ervan, ga ik weinig woorden vuilmaken. Mijn boodschappenlijst hoeft niet gerubriceerd in twee kolommen: goed en fout. Ik weet hoe ik moet kopen (of niet-kopen) zodat ik onderdeel van de oplossing word, in plaats van onderdeel van het probleem. Dat is geen goed bewaard geheim, maar algemeen goed.

Ik heb alleen de stok achter deur nodig van de publieke vernedering.

Beste lezer, u gaat mij helpen. U gaat mij aan de haren uit het low-costvliegtuig de tarmac op trekken, mij dwingen om de volle boodschappentassen van de COS terug te brengen. Mij met hoongelach onthalen als ik een plofkip in de waterzooi draai. Mij keihard afrekenen als ik zes paar oorbellen voor twee euro koop en daar trots op ben. De Story uit handen trekken, oprollen en ermee op mijn hoofd meppen. Mij stiekem fotograferen als ik gerookte zalm in de Aldi koop en de foto’s wijd verspreiden via sociale media. Name and Shame me.

Zonder u, lieve lezer, blijf ik voor altijd een zondaar.

Daarna ga ik me, dankzij u, wentelen in de vrijheid die het niet-consumeren en het niet-hebben met zich meebrengt. En geld sparen. Voor een paar mooie handgemaakte laarzen van AF Vandevorst. Als symbool voor mijn eigen duurzame transitie. Moet kunnen. Toch?