Crisis zet miljoenen ambachtelijke banen op de tocht in Vietnam

Vietnam telt duizenden dorpen die gespecialiseerd zijn in de vervaardiging van gebruiksvoorwerpen uit traditionele materialen als bamboe, zeegras, klei en zijde. In de schaduw van de grotere onderaannemers van multinationals hebben ook die ambachtelijke bedrijven de voorbije jaren een exportboom beleefd. Het grootste deel van de spotgoedkope productie gaat intussen al jaren naar afnemers overzee; amper 20 tot 40 procent wordt nog in Vietnam verkocht. De recessie in de rijke landen wordt daardoor ook sterk voelbaar in de armoedige ateliers op de Vietnamese platteland.
De Vietnamese export is dit jaar al met 40 procent teruggelopen; volgens sommige schattingen zelfs met 60 procent. Vu Quoc Tuan, de voorzitter van de Vietnamese Vereniging van Ambachtsdorpen (VACV) schat dat er in de sector vijf miljoen banen bedreigd worden, op een totaal van 11 miljoen. Het cijfer is al vaak genoemd in de Vietnamese media, maar Le Ba Ngoc van de federatie Viet Craft en het Vietnamees Centrum voor Onderzoek en Promotie van de Ambachtelijke Nijverheid, wijst het van de hand. “De overheid heeft geen onderzoek gedaan en ik kan geen cijfers geven. Maar veel bedrijven hebben het moeilijk; de orders zijn gehalveerd.”

Geen betrouwbare informatie

“Je zal op dit moment nergens betrouwbare informatie vinden”, zegt Alex Warren-Rodriguez van het VN-Ontwikkelingsprogramma (UNDP). “Maar je krijgt wel een idee van de schaal. Elf miljoen mensen en een teruggang van de uitvoer met 40 procent: het zal hard worden.”
De Vietnamese regering schatte eerder dit jaar dat de internationale crisis in 2009 400.000 mensen hun baan zou doen verliezen. Maar dat cijfer houdt geen rekening met de ambachtelijke nijverheid en de informele sector – veel grotere werkgevers dan de grote exportbedrijven. Vietnam telt 45 miljoen inwoners die kunnen werken, en elk jaar komen er één miljoen nieuwelingen op de arbeidsmarkt. Om genoeg nieuwe banen te creëren, moet de Vietnamese economie met minstens 6,5 procent per jaar groeien. Voor dit jaar schat de Aziatische Ontwikkelingsbank de groei op 4,5 procent, nadat Vietnam vorig jaar met 6,18 procent al het slechtste resultaat van de afgelopen tien jaar had neergezet.
Veel arbeiders in de ambachtelijke bedrijven zijn daarnaast ook boer of bewerken ten minste nog een rijstveld om slechte tijden te kunnen doorkomen. Maar in de meest vooruitstrevende ambachtsdorpen hebben bedrijven ook veel mensen voltijds in dienst. Buffers om moeilijke periodes te overbruggen zijn er nauwelijks. De winstmarges van de meeste ambachtelijke producenten zijn minimaal – tussenhandelaars romen het grootste deel van de winst af.