Cubaanse boeren enthousiast over zaadveredeling

De soorten die ik vroeger gebruikte, gaven een veel lagere opbrengst, zegt Pedro Rodríguez, een boer in de Cubaanse provincie Villa Clara. Bovendien ben ik er achter gekomen dat er ziekteresistente soorten zijn die het ook goed groeien als de omstandigheden niet optimaal zijn.

Rodríguez heeft 125 verschillende soorten bonen gepland. Als de bonenrassen geoogst zijn, krijgen ze een nummer en worden ze aangeboden op een openluchtmarkt. Boeren kunnen ze daar proeven en de zaden kopen. De bonenrassen krijgen bewust geen namen, om te voorkomen dat de keuze beïnvloed wordt door bekende namen. Ook de boeren die de zaden kopen, evalueren het uiteindelijke resultaat weer samen met wetenschappers.

Als je mensen kansen geeft mee te denken, dan wordt het land daar alleen maar beter van, zegt Humberto Ríos, onderzoeker aan het Nationale Instituut voor Landbouwwetenschappen (INCA). Dat is de beste manier om de opbrengst te verhogen en de import te beperken. Ríos is hoofd van het zaadveredelingsprogramma dat in 1999 werd gelanceerd met steun van het International Development Research Centre in het Canadese Ottawa.

Het project wordt momenteel ook gesteund door het Canadese International Development Agency en het Zwitserse Agency for Development and Cooperation. Zij zorgden onder meer voor de introductie van goed afgedichte metalen silo’s, waarin de oogst beter bewaard kan worden. De silo’s worden gefabriceerd in kleine werkplaatsen op het platteland.

Volgens José Oliveri, directeur van een coöperatie in Villa Clara waarvan de leden ook meedoen aan het project, zijn de nieuwe silo’s belangrijk voor de boeren. Als er vroeger een zware storm woedde, dan vlogen de daken van de silo’s en de oogst regende nat. Dat gebeurt nu niet meer. De silo’s beschermen de bonen en granen ook beter tegen ongedierte. Eind vorig jaar waren al 328 silo’s verkocht aan boeren in de regio.

Felix Senén Martínez van de Nationale Vereniging van Kleine Boeren (ANAP) zegt dat het project veel enthousiasme heeft losgemaakt bij de boeren, die de afgelopen jaren te maken kregen met verschillende droogteperiodes. Het veredelingsprogramma werd eerst geïntroduceerd in de westelijke provincies Pinar del Río en Havana. Later werd het uitgebreid naar Holguín en Villa Clara. In regio’s met slechte klimaat- en bodemcondities in Latijns-Amerika, Azië en Afrika, werden al eerder soortgelijke samenwerkingsprojecten tussen wetenschappers en boeren opgezet.

De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) zegt dat er wereldwijd een kwart miljoen plantensoorten beschikbaar zijn voor gebruik in de landbouw. In de praktijk wordt maar ongeveer 3 procent van die soorten verbouwd. Voor de voedselvoorziening in de wereld worden maar ongeveer 150 plantensoorten gebruikt. Twaalf daarvan voorzien in drievierde van de wereldwijde voedselconsumptie. De helft van het voedsel wordt geleverd door drie soorten: rijst, tarwe en maïs.

Volgens de FAO leidt het gebrek aan diversiteit in de landbouw tot ‘genetische erosie’. Het in onbruik raken van plantensoorten kan mogelijk leiden tot uitsterven van bepaalde soorten. Ongeveer 1,4 miljard mensen, vooral arme boeren, gebruiken en veredelen hun eigen zaden. Dat draagt bij aan het behoud van en de variëteit in gewassen, aldus FAO. (JS/PD)