De Aziatische ruimtewedloop

Sinds het zijn budget voor ruimtevaart in 2003 een extra injectie gaf, is Rusland al bijna tien jaar verantwoordelijk voor het grootste aantal lanceringen per jaar. Vorig jaar haalde China de VS in met negentien lanceringen en dit jaar klopte het voor het eerst ook Rusland. Maar liefst 10 van de 35 die in de eerste helft van dit jaar gelanceerd werden, vertrokken uit Chinese basissen. Ondanks alle heisa over deze overwinning in de media, zijn China’s prestaties nog altijd minder dan het gigantisch aantal satellieten dat de VS en de Sovjet-Unie tijdens de Koude Oorlog jaarlijks lanceerden (samen zowat 250 satellieten per jaar).

Over de groeispurt van China is al veel inkt gevloeid, maar in de schaduw van de reus ontpoppen ook zijn buurlanden zich tot belangrijke mogendheden in de ruimte. De eerste Indiër in de ruimte staat op het programma tegen 2016. Japan en Iran willen hetzelfde bereiken tegen 2020. Ook Maleisië, Zuid-Korea, Pakistan, Indonesië en Israël werken aan een eigen ruimteprogramma.

Brian Weeden, China expert bij Secure World Foundation: ‘India en Japan hebben oudere ruimteprogramma’s dan China. Dat China’s macht en prestige aanzwelt, stimuleert hen om zich steeds verder te ontwikkelen. Zij beschouwen ruimtevaart als de sleutel in een competitie om regionale macht met China. Daarom komen ze op de proppen met meer prestigieuze activiteiten zoals maanexploratie en bemande ruimtevluchten.’

Nieuwe ruimtewedloop

De competitie in Azië kan volgens sommige analisten wel eens escaleren tot een echte ruimtewedloop. ‘Niet China tegen de VS maar Azië tegen China is het grootste gevaar voor de internationale vrede,’ zegt James Clay Moltz in zijn boek The Asian Space War (2010). ‘Er is heel wat rivaliteit: afgunst tegenover China maar ook diepgewortelde geopolitieke conflicten spelen mee. Je hoeft alleen maar naar de militaire uitgaven van die landen te kijken en je weet genoeg.’

‘China was altijd al een militaire speler, maar de laatste vijf jaar zie je dat landen met aanvankelijk louter socio-economische motieven, zoals Japan en India, ook hun ruimtevaart militariseren’, zegt Weeden. ‘De kleinste fout, of het nu om een ongeval of onverantwoordelijk gedrag gaat, kan de boel doen ontploffen. De spanningen, frustraties en het feit dat weinig Aziatische landen de middelen hebben om in te schatten wat er daarboven allemaal gebeurt, maakt de kans op fouten onvermijdelijk.’

‘Toen China in 2007 zonder medeweten van de internationale gemeenschap een satelliet vernietigde en tonnen ruimtepuin achterliet, ging niet alleen in Washington een alarm af’, zegt Saadia Pekkanen, onderzoekster bij het National Bureau of Asian Research. ‘Het incident veroorzaakte een domino effect. India lanceerde onlangs een langeafstandsraket die Chinese steden Beijing en Shanghai kan bereiken. De Japanse premier voerde vier jaar geleden een grondwetswijziging in die de overheid vrij spel geeft om zichzelf te verdedigen, ten koste van internationale akkoorden over vredelievend gebruik van de ruimte.’

‘Het getouwtrek tussen China en de VS blijft toch het meest acuut’, vindt Jonathan Holslag, onderzoeker bij het Chinainstituut van de VUB (BICCS). Opkomende landen als India, Japan en Brazilië blijven ver achter het fortuin dat China in zijn ruimteprogramma pompt. Officiële cijfers tellen 2 miljard dollar per jaar, maar officieus spreken we van 6 miljard. Er is voorlopig geen enkel groeiland dat de middelen heeft om dit te evenaren.’