De Chileense connectie

België heeft een historische band met Chili. In de jaren ‘50 en ‘60 trok de universiteit van Leuven heel wat Chileense studenten aan die hun carrière hier kwamen vervolmaken. Een echt emotionele band groeide er toen ons land zijn deuren opende voor de eerste toevloed van vluchtelingen die met de dictatuur in 1973 de wijk namen. Sinds september 1973 kregen ruim driehonderd Chilenen hier politiek asiel.
Vlaanderen was, na Zweden, Groot-Brittannië en Frankrijk, de belangrijkste bestemming, vaak als draaischijf om naar andere Europese landen door te migreren. Maar liefst 30.000 Chilenen ontkwamen via ons land aan de dictatuur. Vooral COLOCH, het Collectief voor het Onthaal van Chileense Vluchtelingen, dat in 1975 werd opgericht op initiatief van een tiental NGO’s, actie-comités en vakbonden, zorgde voor die opvang en kreeg daarbij ruime steun van de Belgische overheid.
Vele Chilenen herinneren zich die periode als een expressie van een unieke solidariteit. Ook hier was er immers een hele beweging die met veel sympathie de socialistische droom die in Salvador Allende zou belichaamd worden, deelde. De dag van de staatsgreep waren er in Brussel al protestbetogingen. De mensen waren geschokt en de beelden uit Santiago openden de deuren en de harten. Tegen de verwachtingen in hield het regime van Pinochet zestien jaar stand, lang genoeg om tientallen Chilenen ook in ons land te laten wortel schieten.

Waarin een kleine regio groot kan zijn

Die historische achtergrond zorgde ervoor dat Chili erg dicht bij lag toen Vlaanderen in de opvolging van het Sint-Michielsakkoord (1993) de bevoegdheid kreeg om een eigen buitenlands beleid uit te bouwen. Hoewel dat buitenland voor Vlaanderen aanvankelijk overwegend in Centraal- en Oost-Europa lag of buiten Europa vooral gericht was op Zuid-Afrika, Japan, de VS en Québec, toch kreeg Chili al vrij vroeg, in 1995, als enige Latijns-Amerikaanse land een plaats op die lijst.
Vlaanderen, onder leiding van CD&Ver Luc Van den Brande II, voelde zich best verwant met het sociaal-democratische kartel (de zogenaamde Concertación) van president Patricio Aylwin, en zag als KMO-land wel wat in KMO-land Chili. Bovendien was Chili een perfecte uitvalsbasis naar de opkomende tijgers Argentinië en Brazilië. En Chili, dat een vergelijkbaar samenwerkingsakkoord heeft met Catalonië, zag in zo’n overeenkomst een toegangspoort tot Europa.
Wat ook effectief zo gewerkt heeft want sinds 1 februari 2003 is er een volwaardig en lang onderhandeld samenwerkingsakkoord tussen de EU en Chili in werking getreden. Vandaag is de Belgische handel met Chili voor 75% Vlaamse handel, en dat is al sinds verscheidene jaren zo. In 2004 exporteerde Vlaanderen voor 90 miljoen euro naar Chili, vooral machines, chemische en farmaceutische producten en kunststoffen. Chili exporteerde voor 150 miljoen euro naar Vlaanderen, vooral ertsen en grondstoffen, wijn, vis en zeevruchten.Ook het aandeel van Chili’s export naar de EU neemt gestaag toe.
De goede samenwerking tussen Vlaanderen en zijn partnerlanden en een prominente aanwezigheid op het internationale toneel is voor Vlaams minister van Buitenlands Beleid Bourgeois een must:’In een globaliserende wereld kan je het niet maken om alleen op jezelf terug te vallen, het verruimt ook onze horizon. Bovendien hebben we op verschillende domeinen ook wat te bieden.’ In het post-Pinochet Chili, anno 1995 toen de samenwerking van start ging, was de democratie pril en waren de noden groot. Vlaanderen volgde dat democratische herstel van dichtbij en zocht, aanvankelijk vooral via de Chileense ngo’s, naar wegen om dit proces institutioneel en kwalitatief te ondersteunen.
Naast de al langer bestaande samenwerking tussen Vlaamse en Chileense universiteiten op het vlak van wetenschappelijk onderzoek, is er in al die jaren vooral ingezet op onderwijs, welzijn en milieuzorg. In tien jaar bilaterale samenwerking heeft de Vlaamse overheid ongeveer 13,3 miljoen euro gespendeerd, verdeeld over verschillende departementen van de Vlaamse administratie: 75.7 procent van dit bedrag komt van Buitenlands Beleid, 17.2 procent van de Administratie Wetenschap en Innovatie en 4.6 procent van Leefmilieu.
Bourgeois: ‘Door in de samenwerking specifieke prioriteiten naar voor te schuiven, zoals democratische participatie, sociale omkadering en milieuzorg, hebben we de overheid ook in die richting gestimuleerd en hebben op die manier toch wel invloed gehad op de politieke agenda, al is dat zeer kleinschalig.’ Uit de bilaterale samenwerking groeide zelfs een trilateraal initiatief. Na de doortocht van de orkaan Mitch in 1999, heeft Chili met financiering van de Vlaamse overheid, zijn know how en contacten ingezet bij de realisatie van lokale projecten in Nicaragua en El Salvador. Dit initiatief werd mee ondersteund door de Vlaamse Ontwikkelingssamenwerking, die in 1999 van start ging en op dat ogenblik financiële ruimte had om de bilaterale samenwerking met Chili een duwtje in de rug te geven. Tussen 1999 en 2001 kende die Vlaams-Chileense samenwerking dan ook een hoogtepunt, met een meer uitgebreide aandacht voor integrale rurale ontwikkeling, leefmilieu en versterking van lokale besturen.
In 2001 besliste de Vlaamse regering echter dat het economisch goed presterendeChili niet langer als ontwikkelingsland kan beschouwd worden. Sinds 2002 spitst de samenwerking zich dan ook opnieuw toe op know-how en expertise -uitwisseling. Zo heeft de Vlaamse milieu-inspectie opleiding gegeven aan collega’s uit Chili of ondersteunde Buitenlands Beleid de haalbaarheidsstudie voor Flores del Sur, een anjerkwekerij die tegelijk financiering moet opbrengen voor de vrouwen-ngo Pachamama in de streek van Coronel, in de achtste regio, opdat die financieel zelfstandig zou kunnen werken.
De middelen voor het klassieke bilaterale buitenlands beleid zijn vandaag gevoelig verminderd, vergeleken met de regering Van den Brande. Voor 2005 beschikt het Buitenlands Beleid van de Vlaamse Administratie over 3.070.000 euro voor projecten in Centraal- en Oost-Europa. Daarnaast is er een beperkte som van 550.000 euro voor de opvolging van lopende verdragen, nogmaals met Centraal-en Oost-Europese landen, naast -wat verder van huis- Quebéc, Zuid-Afrika en Chili. Het buitenland is voor Vlaanderen soms wel heel erg beperkt.
Misschien moet de regering Leterme eens in de leer gaan bij de collega’s in Chili. Een land dat uitzonderlijk sterk op het buitenland gericht is, slaagt er namelijk beter in de vooropgestelde economische doelstellingen te halen.
Reageer op dit artikel