De Crem ontkent schuld van NAVO en Belgisch leger

Op 27 maart 2011 gingen 72 migranten aan boord van een kleine zodiakboot met de bedoeling om Lampedusa te bereiken.  Vijftig mannen, twintig vrouwen en twee baby’s van zwart-Afrikaanse afkomst. Ze verloren al snel de controle over de boot en panikeerden omdat ze onvoldoende water en voedsel mee hadden. Met een satelliettelefoon contacteerden ze Mussie Zerai, de directeur van het Habeshia Agentschap voor Samenwerking en Ontwikkeling, een Italiaanse katholieke liefdadigheidsorganisatie voor vluchtelingen. Deze contacteerde op zijn beurt de Italiaanse kustwacht en de NAVO basis in Napels. De NAVO had immers toen controle over de Middellandse Zee nabij de Libische Kust omwille van de interventie tegen voormalig dictator Moeammar Khadafi.

Met uitzondering van enkele koekjes en water dat hen toegeworpen werd vanuit een helikopter, kwam er geen hulp voor de bootvluchtelingen. Twee weken na vertrek spoelde het zodiakbootje aan op de Libische kust met slechts tien overlevenden. Ze kwamen toen kortstondig in de Libische gevangenis terecht, waar alsnog één van hen overleed omwille van een gebrek aan medische hulp.

Schuld en boete

‘Een helikopter vloog vier à vijf keer over onze boot. Hij kwam heel dichtbij. We konden de piloten zien. We dachten dat ze zouden terugkeren om ons te redden, maar niemand kwam’, getuigde één van de overlevenden. Naast twee vissersbootjes die ook de zodiak passeerden, kwam één NAVO-schip erg dichtbij. Zo dichtbij dat de vluchtelingen de mensen aan boord zagen kijken met verrekijkers.

In 2012 verzocht het comité voor Migratie, Vluchtelingen en Ontheemden van het Europese Parlement de betrokken lidstaten om de identiteit van de helikopter en het schip te identificeren. Ze stellen dat beide voertuigen een schending gemaakt hebben op hun verplichting mensen te redden.

De Crem ontkent dat de NAVO de noodoproep heeft ontvangen. Hij benadrukt ook dat de Belgische marine zich bewust is van de regels over hulpverlening op zee. Volgens de minister bevond de Narcis zich voor de kust van Sicilië tijdens de schipbreuk. In het dagboek aan boord van de Narcis staat echter wel dat het op 3 april naar de Libische kust vertrok, in tegenspraak met De Crem’s stelling.  

Rechtvaardigheid

De drie aanklagers worden gesteund door een ngo-koepel van veertien mensenrechtenorganisaties waaronder de Belgische Liga voor Mensenrechten. Ze legden een klacht neer bij de Rechtbank van Eerste Aanleg tegen het Belgische leger en meer bepaald tegen de commandant van de Narcis. Eerder legden zij, samen met andere overlevenden, klachten neer in Frankrijk, Spanje en Italië, maar dit leverde nog niets concreets op. Ook stuurden ze verzoeken voor meer informatie naar Canada, de VS, het VK en de NAVO, maar ook dit leverde voorlopig nog niets op. In deze landen trachtten ze ook juridische processen op te starten, maar slaagden hier nog niet in.

‘De overlevenden willen niet een compensatie, maar ze willen rechtvaardigheid. En ze willen dat dergelijke drama’s zich niet opnieuw voordoen – en dat doen ze nog steeds. Ze willen weten wie verantwoordelijk is en dat de EU haar asiel- en immigratiebeleid herziet’, zegt Katie Booth van de Internationale Federatie van de Mensenrechten (FIDH), één van de ngo’s die de klacht financiert.