De dood van Bin Laden: een non-event

Natuurlijk, onbegrijpelijk is dat niet. De neocons waren in de jaren negentig, na het einde van de koude oorlog, gefrustreerd en dus koortsachtig aan het zoeken naar een nieuwe vijand. Want zonder vijand(beeld) geen politiek (zo leren Schmitt en Strauss, filosofische vaders van de neocons). Toen er na 9/11 eindelijk een duidelijke en tegelijk alomtegenwoordige vijand was — het terrorisme als externe én interne vijand — dan moest je natuurlijk wel gek zijn om het icoon van die nieuwe vijandsconstructie met al te veel haast te elimineren. Beter eerst wat aan regime change en nation building gaan doen en Irak kapot maken. 9/11 (en dus Osama bin Laden als verpersoonlijking van het terrorisme) was aanleiding en alibi voor de lang op voorhand bepleitte invasie van Irak onder het vaandel van de neoconservatieve ‘reshaping of the Greater Middle East’. In één formule betekent dat: State ending? Mission accomplished!

Maar goed, ik zei: een non-event. Ja, de moord op Bin Laden komt te laat. Jammer. De Arabische Lente was hem voor. Door de plotse roep om vrijheid, democratie, sociale rechtvaardigheid, namen de aan de gang zijnde Arabische revoluties zowel het islamfundamentalisme als de neoconservatieve diabolisering van de islam de wind uit de zeilen. Ja, als ze zich doorzetten — en ze zetten zich door met verbazingwekkende volharding en indrukwekkende beslistheid en durf — dan betekenen de Arabische revoluties het einde van het fundamentalisme, of toch het begin van het einde en ook het einde van de heersende neoconservatieve internationale politiek in het teken van de War on terror, als planetaire uitzonderingstoestand en permanente oorlog. Einde van het post-9/11 tijdperk. Doek. Laat ons hopen. In die zin bekrachtigt de timing van de aanslag op Bin Laden dit einde (maar dan een beetje zoals een van de hoofdpersonages uit een stuk dat is afgelopen nog even komt kijken vanachter het gordijn en eventueel een epiloog declameert).

Zijn dood zou ook stokken in de wielen kunnen steken (dat zou ook een epiloog kunnen zijn, maar dan een met tragische afloop). Al Qaeda-cellen zouden zich kunnen roeren en uit wraak een reeks aanslagen plegen. Maar ik durf te hopen dat ook de jonge heethoofden die nu naar verluidt het gevreesde, wereldwijde Al Qaeda 2.0 netwerk vormen, de zon die in de geschiedenis aan het opgaan is met de Arabische Lente, registreren; dat ze stilaan ontwaken uit hun religieuze waan en fanatische paranoia en, zoals de Moslims Broeders in Egypte, mee gaan in deze Arab Awakening.

De moord op Bin Laden komt te laat. Jammer. De Arabische Lente was hem voor.

Wat valt er nog te rapporteren over dit (non-)event? Het is altijd een beetje sinister wanneer mensen juichen om de dood en zelfs de moord op iemand, zoals nu voor het Witte Huis en op Times Square in New York. Het is de pijnlijke spiegel van de moslims die juichten bij de aanval op de Twin Towers. Maar we begrijpen het, dit keer begrijpen we het: hij heeft de dood van 3000 onschuldigen op zijn geweten. Nu, en daar wringt het natuurlijk, Bush heeft de dood van het 100-, ja 400-voud op zijn geweten: 1,2 miljoen doden in Irak. Om van de rest nog maar te zwijgen. Ik begrijp dat ze juichen, maar zolang Bush en de Bush-administratie niet vervolgd worden, heeft Amerika boter op het hoofd. Dus ook het gejuich: een non-event.

Kan er iets goed komen uit de dood van Bin Laden? Misschien wel. Nu kan Obama, voor wie dit natuurlijk een politieke opsteker van jewelste is, bewijzen dat het hem ernst is en de oorlog tegen de terreur — als planetaire uitzonderingstoestand en permante oorlog — afblazen. Maar tot dusver heeft hij niet eens Guantánamo kunnen sluiten, laat staan dat hij een van de oorlogen begonnen onder zijn voorganger zou hebben beëindigd. Dus: het wordt ook van die kant wellicht – en helaas, driewerf helaas —  een non-event.

PS: Het is wel degelijk vanuit de Arabische Lente dat het nieuwe geluid in de wereldpolitiek en in de wereldgeschiedenis, zal moeten komen. De slogan van de dag luidt derhalve niet: ‘Hoera, Osama is dood’. Maar blijft onveranderd, nu al maanden lang — het is nog niet gedaan, het is nog maar begonnen: ‘Everywhere Tahrir Square!’ Alleen als de hele wereld vrij, democratisch en sociaal rechtvaardig zal zijn geworden, is de Arabische Lente tot volle bloei gekomen, ja uitgebloeid. Het Arabisch ontwaken het begin van het echte einde van de geschiedenis? Ja. Maar daarover meer een andere keer. Dit zeg ik hier alleen maar even gauw gauw om ten overvloede te bewijzen wat ik zeggen wou: dit is een non-event in het licht van de Arabische revolutie! In het felle licht van het Arabische Lente is dit een schaduwspel.

Lieven De Cauter is cultuurfilosoof aan de KULeuven