De Engelse droom in de jungle van Calais

‘In Frankrijk sluiten ze zelfs minderjarigen en kinderen zonder papieren op in de gevangenis. Je wordt er slecht behandeld en krijgt er nauwelijks te eten’, klaagt Mahmut, een Afghaanse migrant. Over het Verenigd Koninkrijk heeft hij een ander beeld. ‘Engelsen zijn goede mensen’, klinkt het. En: ‘In Engeland zal ik veilig zijn, daar hebben ze mensenrechten.’

Voor vele wachtenden in Calais is Engeland de ultieme bestemming. Nogal wat mensen zijn bereid om daar zware risico’s voor te nemen en onberekenbare routes te kiezen. De meest voor de hand liggende route voor de sans papiers die Engeland willen bereiken, is die van de ferry en de eurotunnel in Coquelles.

In een vrachtwagen de ferry op geraken is geen sinecure, de haven van Calais is immers een versterkte vesting. Het havencomplex wordt omringd door een hek van twee meter en een half hoog. De westkant van de haven, waar vrachtwagens stil staan, wordt bewaakt door een veiligheidsfirma. Die zone is nog eens afgeschermd met een betonnen muur en prikkeldraad.

In en rond Calais zijn er drie plekken om in de vrachtwagens te klimmen die met de boot naar het Verenigd Koninkrijk gaan: een groot parkeerterrein bij het winkelcentrum, een parking aan het benzinestation en een stuk snelweg naast de “jungle” waar vrachtwagens enorm vertragen om een scherpe bocht te maken. 

Gevaarlijk kat- en muisspel

Hoewel er 12 miljoen euro per jaar wordt besteed aan de beveiliging van de haven van Calais, slagen migranten er nog steeds in ongemerkt het kanaal over te steken. Het veiligheidssysteem in de inscheepzone in de Noord-Franse haven maakt gebruik van hoogtechnologische middelen en speelt voortdurend in op nieuwe vluchtroutes en –truuks die de migranten gebruiken.

Klimmen de migranten over de draad, dan zet de beveiliging er 12,5 volt op. Graven de sans papiers een tunnel onder de omheining, dan wordt het hekwerk verlengd tot anderhalve meter in de grond. Proberen de migranten langs de zee in de haven te geraken, dan worden er thermische camera’s geplaatst.

Hoe gevoeliger de detectiesystemen, hoe gevaarlijker het wordt een poging te ondernemen. Zo wordt de “heart beat” gebruikt om de hartslag te detecteren van iemand die zich mogelijk in de laadruimte van een vrachtwagen verschuilt. De betrouwbaarheid van de “heart beat” wordt echter geringer in gekoelde wagens. Bij -35° C is de overlevingskans beperkt tot één uur. De rit naar het Verenigd Koninkrijk duurt net iets langer.

Niet alle vrachtwagens worden gecontroleerd

De eurotunnel in Coquelles ligt vijf kilometer buiten Calais, een heel eind van de “jungle”. Dit domein wordt omringd door 40 kilometer prikkeldraad met elektriciteit, maar controles in de eurotunnel gebeuren minder frequent dan in de haven. Vrachtwagens worden slechts steekproefgewijs onderzocht. Oversteken door de tunnel is wel duurder dan de boot nemen, en de eurotunnel wordt dan ook minder gebruikt door vrachtwagens die uit Turkije en Oost-Europa komen, belangrijke transferlanden.

Via de lucht of de koker

Slechts een paar sans papiers steken het kanaal over met het vliegtuig. Enkelingen ondernemen zelfs een poging om te voet door de tunnel naar het Verenigd Koninkrijk te gaan. De mogelijkheid om de tocht al wandelend te overleven is zo goed als onbestaande. De kans verpletterd te worden door een trein bedraagt 99 procent.

Volgens cijfers uit een rapport van de PAF, de Franse grens politie, probeerden 6569 migranten langs de haven van Calais in het Verenigd Koninkrijk te geraken, terwijl van januari tot september 2007 2112 een poging waagden via de eurotunnel in Coquelles.

De Engelse droom

In 2008 waren er in het Verenigd Koninkrijk tussen de 500.000 en 950.000 mensen zonder papieren, schat het Think-thank Institute for Public Policy Research.

De redenen waarom migranten naar het Verenigd Koninkrijk willen, zijn divers en overtuigen genoeg om het risico te lopen de overtocht niet levend te halen.

‘Eens we daar zijn, zullen we echt vrijheid hebben. Dat is niet het geval in de meeste andere Europese landen’, klinkt het bij Afghaanse en Koerdische sans papiers. Dat je in het Verenigd Koninkrijk geen identiteitskaart nodig hebt, oefent een enorme aantrekkingskracht uit voor vele sans papiers. Ook de overtuiging dat de asielprocedures over het water vlotter verlopen dan op het Europese vasteland, leeft sterk.

‘Ik heb bevriende landgenoten die in Frankrijk al zes maanden wachten op een antwoord op hun asielaanvraag, terwijl andere vrienden van me in het Verenigd Koninkrijk al na twee maanden een antwoord hadden.’
‘Engeland heeft het goed voor met asielzoekers. Ik kan er werken, in een huis wonen, misschien zelfs een Engels meisje vinden.’ Gedateerde informatie.

Het klopt dat tot 2002 de Engelse asielwet de mogelijkheid bood voor asielzoekers om vanaf zes maanden na aankomst te werken, zelfs als de procedure nog lopende was. Ondertussen is de asielwet echter aangepast en verdwenen hiermee de talrijke voordelen voor asielzoekers ten opzichte van andere Europese landen. Naast recht op werk genoten de asielzoekers hulp met onderdak, goede voeding, degelijke kleding en de mogelijkheid lessen Engels te volgen.

Terug naar Engeland

Voor vele Afghanen is het Verenigd Koninkrijk letterlijk en figuurlijk de laatste stop van hun migratie. Het traject verloopt voor hen meestal via Turkije, Griekenland, vervolgens Italië en Frankrijk om dan als laatste stadium in het Verenigd Koninkrijk te belanden.

Heel belangrijk is de taal. Veel migranten spreken al Engels, en met het oog op verdere studies is dit dikwijls doorslaggevend. Ook de aanwezigheid van familie of vrienden speelt een rol.

Toch zijn er ook migranten die aan den lijve ondervonden hebben dat een bestaan aan de overkant van het kanaal niet per se rooskleurig is. Een van de Koerdische mannen in de jungle vertelt dat hij al in het Verenigd Koninkrijk geweest is. ‘Tijdens mijn asielprocedure sliep ik enkele jaren bij een Koerdische vriend op de keukenvloer. Drie jaar geleden werd mijn asielaanvraag geweigerd in Engeland. Of ik zou op een gegeven moment gedwongen uitgewezen worden, of ik kon vrijwillig terugkeren naar Irak met het programma van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM). Uiteindelijk besloot ik weg te gaan uit Engeland om te zien of ik nergens anders een beter leven kon opbouwen. Nu ben ik terug in Calais om opnieuw te proberen naar mijn vrienden in Engeland te gaan.’