De gifgasramp in Bhopal duurt nog steeds voort

In de omgeving van Bhopal sterft nog elke dag iemand aan de gevolgen van de ramp uit 1984, toen veertig ton methyl-isocyanaat uit een pesticidenfabriek van multinational Union Carbide lekte. Twaalfduizend mensen stierven als direct gevolg van de ramp. Behandeling van de nog levende slachtoffers werd bemoeilijkt, omdat Union Carbide in eerste instantie niet wilde zeggen welke chemicaliën waren ontsnapt. De Amerikaanse multinational zette de fabriek na de ramp stil zonder het terrein te saneren. Twintig jaar later lekt nog steeds gif naar het grondwater dat gebruikt wordt door meer dan 20.000 mensen die vlakbij de fabriek wonen. Honderdduizend mensen lijden als gevolg van de vervuiling aan ziekten als leukemie en nier- en longaandoeningen.

Rashida Bee (48) is zes familieleden verloren als gevolg van de ramp in Bhopal. Samen met Champa Dev Sukla (52) won ze eerder deze maand de Goldman Award voor haar inzet voor de slachtoffers van Bhopal. Ze reist nu door de Verenigde Staten om aandacht te vragen voor de gevolgen van de ramp. VN-organen als Unicef, de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) en de Internationale Arbeidsorganisatie ILO negeren Bhopal volgens haar, omdat het niet om een natuurramp gaat. Buigen ook de Verenigde Naties voor de macht van de multinationals?, vraagt Bee zich af.

Mensen kunnen niet anders dan het vervuilde water drinken, zegt arts Sathinath Sarangi. Hij werkt in een ziekenhuis in het getroffen gebied. Er zijn nog steeds grote gezondheidsproblemen. We hebben gebrek aan bloed en er worden kinderen geboren zonder vingers of met andere misvormingen. Vorig jaar publiceerde het Journal of the American Medical Association een studie waarin werd aangetoond dat kinderen van ouders die zijn blootgesteld aan de gifgassen, magerder en kleiner zijn dan andere kinderen. Ook was hun schedelomtrek kleiner.

Kinderen worden met kanker geboren, omdat de moedermelk giftig is, zegt Bee. Als deze kinderen opgroeien, weten ze al wanneer ze doodgaan. Bee en andere overlevenden willen dat de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) de Bhopal-slachtoffers medisch onderzoekt en helpt om duurzame behandelmethoden te ontwikkelen. Het VN-kinderfonds Unicef vragen ze om de kinderen te onderzoeken, begeleiden en revalideren.

Na de ramp werd Union Carbide aangeklaagd voor moord. Oud-directeur Warren Anderson wacht nog steeds strafvervolging in India, wegens ‘dood door schuld’. Hij vluchtte naar de Verenigde Staten. Na vele rechtszaken, kwam Union Carbide in 1989 over de brug met een schadevergoeding van 470 miljoen dollar. Een bedrag dat lang niet toereikend is om te voorzien in de basisbehoeften van de overlevenden, inclusief medische zorg, gederfde inkomsten en sanering van terrein. De meeste overlevenden ontvingen minder dan 500 dollar.

Union Carbide werd in 2001 overgenomen door Dow Chemical. Dat bedrijf zegt niet verantwoordelijk te zijn, omdat het ten tijde van de ramp geen eigenaar was. Bovendien had Union Carbide de vestiging in Bhopal in 1994 al verkocht aan een Indiase ondernemer. Die zou de rommel opruimen, maar dat is nooit gebeurd.

Uit onvrede met de handelwijze van de Indiase overheid, legden Bee en andere activisten hun eisen in 1999 voor aan een Amerikaanse rechtbank. Vorige maand werd in hoger beroep bepaald dat de zaak in behandeling wordt genomen. Een kleine overwinning op Dow Chemical, vinden activisten. Zij vinden dat het bedrijf wel verantwoordelijkheid draagt en dat het sommige basisrechten in het VN-Handvest met voeten treedt. De VN-Mensenrechtencommissie doet volgens hen te weinig moeite om naleving af te dwingen.

Grote bedrijven manipuleren justitie. Net zoals Union Carbide, beweren ze in hun thuisland niet aansprakelijk te kunnen worden gesteld voor mensenrechtenschendingen, maar ook niet in het gastland waar ze opereren, zegt Kenny Bruno van Earth Rights International. (JS/MC)

Haider Rizvi

xml=7

Ref: ap he hd