De Gouden Dageraad: brood en spelen

De beweging van de Gouden Dageraad ontstaat wanneer Nikolaos Michaloliakos in december 1980 het Nationaal Socialistische maandblad ‘De Gouden Dageraad’ lanceert. Michaloliakos, die al uit het leger was gezet omwille van zijn extreem-rechtse overtuigingen en aanslagen, ontmoet de topkolonels van de Griekse dictatuur (1976-1974) tijdens een verblijf in de gevangenis.

Plat populisme 

Michaloliakos en de zijnen proberen de Griekse bevolking onder de slogan ‘Griekenland voor de Grieken. Bloed, Eer en Gouden Dageraad’ voor hun kar te spannen en alle middelen uit het propaganda-apparaat zijn dan ook welkom: van de verafgoding van de twaalf Olympische goden tot het aanvaarden van de Grieks Orthodoxe kerk.

Na een gewelddadige strijd met Griekse anarchisten sluit de partij in 2005 toch de boeken, maar in 2007 ziet ze opnieuw het levenslicht. Tegelijkertijd werpt Ilias Kasidiaris zich op als de nieuwe charismatische woordvoerder van de partij. Het is wachten tot de eerste nationale verkiezingen na het begin van de financiële crisis in 2009 voor de partij in 2012 met 21 zitjes in het Griekse parlement geraakt.

Ilias Kasidiaris: Bad Boy

Kasidiaris, zelf ex-militair bij de Griekse special forces en overtuigd ontkenner van de holocaust, blijft ook niet lang onbesproken. Hij stuurt de partij in tijden van nationale economische teloorgang naar de kiezer en hij doet dit zeer overtuigend. In de straten van Athene gaan de troepen van de Gouden Dageraad voedsel uitdelen, maar dan ook alleen aan Grieken en dus op vertoon van Grieks paspoort. Alleenstaande Atheense moeders krijgen 20 euro voor hun stem.

De partij heeft ook een paramilitaire tak, De Zwarte Panters, die zelf patrouilleert in sommige buurten van Athene. De Zwarte Panters schuimen marktjes af en vernielen kraampjes van allochtone houders. Kasidiaris, ondertussen parlementslid, is een tijdje voortvluchtig nadat hij een vrouwelijk lid van de Communistische Partij drie slagen in het gezicht geeft tijdens een debat op televisie.

Door de Griekse afkeer van de huidige regering en de halvering van de Griekse koopkracht wint de partij aan populariteit met deze wandaden. Leden van de Zwarte Panters zijn actief op zoek naar niet-Grieken (ooit oi Barbaroi, nu oi Pakistanoi) om hen af te ranselen. Een bekend voorbeeld is dat van de 13 Aziaten die aan een bushalte worden bijgewerkt nadat de buschauffeur, zelf een aanhanger, de Zwarte Panters had opgeroepen. Het gejuich van de medepassagiers is typerend voor de sociale ontwrichting van de Griekse maatschappij.

Deze maand nog heeft de Gouden Dageraad bij het standbeeld van de Spartaanse koning Leonidas  nog een grote meeting met vlaggen en toortsen gehouden ter herinnering aan de slag bij Thermopylae en in navolging van de heroïsche Spartanen tegen het ‘Aziatische gevaar’.

De Dageraad heeft haar eigen xenofobe discours ondertussen ook doorbroken door ook plakploegen van de Communistische Partij aan te vallen, waarvan 13 mensen naar het ziekenhuis moesten worden afgevoerd. Op dinsdag 17 september werd Pavlos Fyssas, een bekende Griekse en linkse rapper, in een buurt van Piraeus doodgestoken door een lid van de Gouden Dageraad. Voor de eerste keer wordt nu ook de Griekse bevolking geviseerd. Deze akelige omwenteling heeft alles weg van de Griekse burgeroorlog na WOI.

Wat nu?

Premier Samaras heeft naar aanleiding van volksprotest reeds aangekondigd de partij te willen verbieden , maar de Gouden Dageraad doet het nog steeds goed in de peilingen (15%) en men kan alleen maar vrezen dat deze populariteit omgekeerd evenredig zal blijven lopen met het welzijn van de Griekse bevolking. De Gouden Dageraad simpelweg verbieden lijkt misschien een aantrekkelijke oplossing, maar het blijft voer voor grondwetsspecialisten.

De enige échte oplossing voor de Grieken is tweevoudig. In de eerste plaats moet de politiek in het land zelf veranderen. Het kan niet dat het establishment onder premier Samaras, na 70 jaar corruptie en vriendjespolitiek, nog steeds de touwtjes in handen heeft. Alexis Tsipras van de nieuwe linkse Syriza partij zou hier bij de volgende verkiezingen nog een grote rol in kunnen spelen.

Langs de andere kant is er een grotere speler: Europa. Als de Troika haar besparingsplannen niet versoepelt, is het land zowel economisch als maatschappelijk ten dode opgeschreven. Deze plannen hebben de Griekse banken misschien gered, maar de staatsschuld is even hoog, er is nog steeds een klasse van onaanraakbare rijke Grieken, de werkloosheidcijfers zijn hoger dan ooit (met nog eens tienduizenden ontslagen in het verschiet), criminaliteit floreert en vanaf 2014 beginnen de banken ook huizen af te nemen. Oxfam (dat haar levenslicht zag in naoorlogs Griekenland) spreekt van een humanitaire crisis. Zoals in zoveel gevallen, voeden extreme ideologieën zich met de armoede van het volk.