De hefboomfondsen: krokodillen en konijnen?

Wat maakt hefboomfondsen zo speciaal?

De toegangseisen eisen liggen aan de hoge kant. Zeker voor de exclusieve macro-fondsen. Een kandidaat-belegger moet een ‘netto waarde’ hebben van minstens 1 miljoen $ of een inkomen van 250.000$. Hij moet doorgaans minimum voor 250.000 $ aan investeringsgeld meebrengen. Per fonds zijn er hoogstens 100 leden. Sinds kort is er een regeling die meer inschrijvingen toelaat, maar in dat geval worden de toelatingscriteria nog strenger. Het management van de fondsen is ‘extra’ gemotiveerd. Ze werken aan percent: 1% van de middelen en 20% van de winst. Vaak hebben ze ook zelf een participatie in het fonds. Hedge funds zijn gesloten privé-clubs, die aan weinig of geen controle onderworpen zijn. In principe kunnen ze het hele gamma markten en marktinstrumenten bespelen. Dat geeft hun heel wat voordeel t.o.v. gewone beleggers. In de praktijk vind je ze meest terug in de handel voor afgeleide producten, en dan nog vaak in de wat duistere, minst verkende uithoeken van die markt. Of ze hun slechte reputatie verdienen laten we voorlopig in het midden. Ze sloven zich uit om hun blazoen wat op te poetsen. Op hun websites stellen ze dat niet alle hedge funds haaien of supergokkers zijn. Sommige fondsen zouden als brave konijnen vasthouden aan stabiele langetermijninvesteringen. Echte hedgers gebruiken de markt in afgeleide producten vooral om beleggingen in te dekken tegen risco’s. Het kwaadaardige soort zit dan bij de ‘macro funds’ die zich ook aan grote speculatie op munten wagen.

Veel gevaar in een klein hoekje ?

Door hun positie en hun arsenaal kunnen hedge fund hoge winsten boeken. De gemiddelde winst op langere termijn wordt geschat op tussen 17 en 20%. Het ‘Magnum US’ fund van Friedman groeide tussen 1988 en 1993 met 50% per jaar. Maar je kan er ook zwaar verliezen. Dat werd vooral bewezen door LTCM (Long Term Capital Management) een hefboomfonds dat zijn geloofwaardigheid gedeeltelijk ontleende aan het feit dat twee Nobelprijswinnaars economie mee aan de wieg stonden. Ondanks alle ronkende namen liep het bijna op de klippen. Naderhand bleek hoe riskant de strategie van het LTCM fonds wel was. Hefboomfondsen werken met een veelvoud van hun eigen middelen. Meer dan 10 keer de eigen middelenpot inzetten is in deze sector zeker geen uitzondering. In het geval van LTCM was de verhouding, met 1 tot 30 (volgens sommigen 50), wel erg riskant. Het hefboomeffect werd nog versterkt door de posities van LTCM op de derivatenmarkt. De ‘afgeleide producten’ kosten maar een fractie van de onderliggende waarde waarop ze gebaseerd zijn. Het betekent wel dat met een relatief beperkte aankoop van derivaten, veel grotere bewegingen in de markt van de onderliggende waarden veroorzaakt kunnen worden. Als je dat hefboomeffect meerekent was de verhouding met de eigen middelen van LTCM misschien wel 125 tegen 1.

Het IMF neemt de verdediging van de fondsen op. Studies zouden erop wijzen ze niet zo destabiliserend zijn als wordt beweerd. Een van de argumenten is dat de grote hedge funds samen nauwelijks goed zijn voor 200 miljard dollar. Een peulschil in een markt waar dagelijks 1500 miljard $ rondvliegt, of als je het vergelijkt met de 4000 miljard dollar van de VS pensioenfondsen. Als je het dubbel hefboomeffect (vreemde middelen en gebruik van derivaten) in rekening brengt en weet dat een deel van de hedge fund zich waagt in de meest winstgevende maar ook meest riskante secties van de markt, is dat argument niet helemaal overtuigend.