In de hel van Reynosa

‘Normaal rijd ik via de Anzalduasbrug in McAllen naar mijn bedrijf, maar nu neem ik de Hidalgobrug’. Alfonso is de baas van een van de 140 maquiladores in Reynosa die profiteren van de vrijhandelszone. Zijn onderneming trekt onderdelen in uit de VS, assembleert ze en brengt de producten daarna zonder taks weer op de Amerikaanse markt.

Een maquiladora van de Zuid-Koreaanse elektronicagigant LG in Reynosa. Grotere kaart weergeven

Op de achterbank zit kunstenaar Mark Cloet. Hij was een jaar lang verbonden aan de universiteit van Texas in Edinburg. Cloet stak geregeld te voet de brug over, al verbood de universiteit hem dat aanvankelijk om veiligheidsredenen. Maar op een ochtend keerde hij geschokt op zijn stappen terug. Eerst maakte hij nog een foto van de lijken die op de brug waren opgehangen. Het is de kartels niet genoeg hun tegenstanders uit te schakelen, ze geven graag een wrede boodschap mee door lijken op te hangen en te mutileren.

De lokale media berichten niet meer over het geweld. De kartels houden daar niet van. Journalisten die de code overtreden, verlaten de stad maar beter. Ook neringdoeners zijn niet tuk op een gesprek met een vreemde snoeshaan.

We passeren voorbij het detentiecentrum waar de uit de VS teruggestuurde migranten opgesloten zitten. Ook mensensmokkel is big business voor de kartels, die migranten uit centraal Latijns-Amerika vaak ontvoeren, mishandelen en opsluiten.

Voor het archiefgebouw van Reynosa snijdt een taxi ons de pas af. ‘Hij heeft geen platen’, zeg ik verschrikter dan ik wil. Alfonso knikt: ‘De meeste taxi’s hebben geen platen. Deze kerels werken vaak voor de kartels.’

Alfonso leidt ons rond op het marktplein aan het stadhuis en de kathedraal. Het lijkt een vredig plaatje: schoenpoetsers, kraampjes met kruiden en specerijen, zelf bereide snoepjes, artisanale zepen en natuurlijk piratenspullen. ‘Twee jaar geleden kwam je nauwelijks vooruit door de drukte’, mijmert Alfonso. ‘Toen zakten de Winter Texans nog af naar hier.’

De Plaza Principal van Reynosa lijkt vredig. Grotere kaart weergeven

Bij een platenzaak schiet me het verhaal te binnen dat student Juan Cazavos me vertelde. Het kartel kieperde de inhoud van een platenwinkel die piratenversies verkocht op straat en reed er een paar keer overheen met een truck. De uitbater had geweigerd beschermingsgeld te betalen. Alfonso bevestigt dat vooral handelaars die met illegale zaken bezig zijn, moeten afdokken. Zelf zegt hij nog nooit benaderd te zijn geweest door afpersers.

Ik speur naar de arrogante jochies, over wie student Jesus Treviño me heeft verteld. Amper dertien jaar oud staan ze met hun mobiele telefoon op de uitkijk en dreigen iedereen af met hun machtige vriendjes. Ze informeren kartelleden over de aanwezigheid van leger en politie en ze gooien spijkers om achtervolgingen te saboteren. ‘Onder jongeren is het cool om bij de kartels betrokken te zijn’, aldus Treviño. ‘Je moet maar eens naar sommige Mexicaanse songs luisteren.’ 

Ook kelners verlenen hand- en spandiensten aan de kartels. Dat is wellicht niet het geval in het eethuis waar we caprito, een mals geroosterd geitenlammetje eten. Ik zit tegenover Hugo Castillo, die in bijberoep grafisch vormgever is. ‘Ik kijk er naar uit me in Texas te vestigen, waar ik klanten heb’, zegt hij. ‘Ik heb een advocaat in de arm genomen om het te regelen. Dat kost veel, maar de stress hier hou ik niet langer vol. Ik heb een kindje van 3,5 jaar en eentje van zeven maand. Vandaag ziet alles er kalm uit, maar je weet nooit wanneer het losbarst. Het is slopend om in Reynosa te wonen.’