Is de Israëlische aanval op Gaza wel buiten verhouding?

Het is opvallend hoe gretig veel commentatoren en academici inbeuken op de Israëlische interventie in Gaza, vaak vanaf een veilige schrijftafel. Er lijkt me toch iets fout te zijn, als de woorden die ze hanteren, ‘holocaust !’, ‘genocide’, ‘nazi’s ! ’, ‘kolonialen’, ‘racisten’, veel te ver gaan voor Belgen die in Israël zelf vertoeven (zoals een lezeres van de Standaard, Anne Frid de Vries, deze week in die krant aangaf).
Ik weet het wel, vaak gaat het om mensen die effectief in Gaza polshoogte zijn gaan nemen, in een recent verleden. Ze weten dus waarover ze spreken. Maar toch blijft het een raadsel voor mij waarom de termen die gehanteerd worden, wel aan (gewillig) papier toevertrouwd worden, maar de betrokkenen allicht niet zouden gebruiken in een face-to-face gesprek met Israëli’s.
Het heeft iets gratuits, en doet me in meer dan een opzicht denken aan de wijze waarop er door het Westen op Chinese mensenrechtenschendingen werd gehamerd in de aanloop naar de Olympische spelen. We lijken ons hier in het Westen bijzonder goed in ons vel te voelen bij nogal eenzijdige analyses in de media, die een duidelijke zondebok of schietschijf naar voor schuiven. Overigens schermen ook Israeli’s evenzeer met een aantal van die termen, maar dit terzijde.
Zelfs de cijfers wijzen op een zekere uniformiteit tussen beide cases: meer dan 80% van de Chinezen bleek volgens een internationale (Pew-) survey achter zijn machthebbers te staan (in de aanloop naar de Spelen), nu zou ook 80% van de Israeli’s het militaire optreden van hun regering steunen, althans toch wat de luchtbombardementen betreft. De makkelijke uitvlucht dat Chinezen toch geen vrije media hebben, geldt, tot nader order, niet voor Israël.

Links achter luchtoffensief

We moeten ons toch eens afvragen waarom gisteren, in De Standaard bijvoorbeeld, de linkse Israelische schrijver Meir Shalev, stelt dat ook links in Israël achter het luchtoffensief tegen Hamas stond. Cijfers zeggen niet alles, en de meerderheid heeft zeker niet altijd gelijk, maar 80 % van het electoraat, dat is veel. Zelfs Hitler, die in dit debat te pas en te onpas opduikt, slaagde er nooit in om meer dan 45 % van de stemmen binnen te halen, m.a.w. hij overtuigde nooit (bijna) het hele politieke spectrum – zoals blijkbaar wel het geval was in China en in Israël nu. Uiteraard kun je dat democratische argument ook hanteren voor Hamas, I know.

We moeten ons toch eens afvragen waarom ‘links’ in het westen steevast harder te keer lijkt te gaan dan ‘links’ in de betrokken landen. Het lijkt me iets te makkelijk om dat af te doen als ‘de Israeli’s sluiten de rangen’ of ‘ze steunen hun jongens in Gaza’.

Wie ooit Israeli’s heeft ontmoet, weet dat velen – en dit in tegenstelling tot het electoraat van Hamas - doorgaans vrij goed geïnformeerd zijn. Overigens viel het me in 2001 al op, tijdens gesprekken met jonge Israeli’s, dat jongeren die ik indien ze Belgen waren, ongetwijfeld als vrij links zou ingeschat hebben, en waarmee ik (dus) goed opschoot, veel minder negatief stonden t.o.v. Ariel Sharon (die toen massaal afgekraakt werd in onze pers, de man was hier toch zowat het prototype van ‘de vleesgeworden Israelische nazi’), dan ik had verwacht. Terwijl het toch allemaal, jongens en meisjes, mensen zijn die erg goed weten wat oorlog inhoudt, gezien de lange militaire dienstplicht die er voor mannen en vrouwen bestaat in Israel.

Niet allemaal mini-Rumsfeldts

Als 80% onder hen dus toch een militaire operatie steunt, wil dat toch wat zeggen. Het zijn echt niet allemaal macho’s, racisten of mini-Rumsfeldts. Dit zijn geen jongelui, ‘die net de luiers ontgroeid zijn’, om het in Dedeckertermen uit te drukken. Ik vond ze alvast doorgaans een stuk matuurder dan hun leeftijdsgenoten uit het Westen.

Michael Walzer, toch geen onbekende in linkse academische mensenrechtenkringen, geeft in het tijdschrift Dissent een goeie aanzet tot verklaring waarom beide (linkse) partijen elkaar niet lijken te begrijpen. ‘(Dis-)proportionele reactie’ wordt door beiden allicht anders geïnterpreteerd. Vooraf en geheel terzijde: eigenlijk is ‘proportionele reactie’ gewoon de politiek correcte term voor ‘oog om oog, tand om tand’. Ik weet niet waarom dat niet zo wordt erkend in onze kranten. Soit.

Voor het Westen wordt de actie van Israël vergeleken met de pakweg 40 Qassam raketten die elke dag afgevuurd worden, en relatief weinig slachtoffers maakten in de afgelopen jaren. Een grootschalige interventie, zoals die van Israel, die tal van doden maakt, ook onder burgers, lijkt dan al snel disproportioneel. Zowat iedereen in Israel, inclusief links, echter interpreteert ‘proportioneel’, zoals ook Walzer dat lijkt te doen: m.a.w. ‘voorwaarts’, kijkend naar de toekomst, met name, wat er zou kunnen gebeuren als niks wordt gedaan aan die raketten.

We lijken ons hier in het Westen bijzonder goed in ons vel te voelen bij nogal eenzijdige analyses in de media, die een duidelijke zondebok of schietschijf naar voor schuiven.

Intelligence in het Midden-Oosten

Hij geeft zelf het voorbeeld van hoe, tijdens het wapenbestand met Hamas, de reikwijdte van raketten waarover de organisatie beschikte, en dus de dreiging voor Israël, stelselmatig toenam. En dan kom je al snel uit bij, als we even verder in de toekomst kijken, potentieel apocalyptische scenario’s voor Israël. Newsweek had het deze week nog over hardnekkige intelligence berichten als zou Iran al in 2009 een atoombom kunnen ontwikkelen – ja, ik weet het, ‘intellingence in het Midden Oosten’ nemen we met een korrel zout sinds 2003.
In dezelfde lijn had Robert D. Kaplan het in the Atlantic over Israël dat in feite een ‘pre-emptive’ strike tegen Iran voert, via Hamas. Hij noemde Gaza de westelijke grens van Iran, in de feiten. Je kunt er donder op zeggen dat veel Israëli’s er ook zo over denken. De kans dat Iran of Hamas die bom ook echt zouden gebruiken, is misschien gering, maar ik vrees dat je in dit soort materie het niet echt op kansberekening wil laten aankomen. Mensen nemen het zekere voor het onzekere. Ook al heet de actie van Israël niet ‘pre-emptive’, gezien het feit dat die term in de nadagen van de Bush administratie nogal fout klinkt, in se is ze dat wel, meer dan andere interpretaties (zoals ‘vergelding’, of een ‘tik uitdelen aan Hamas’ of het ‘herstellen van ‘deterrence’, etc. )
Anders gesteld: ‘David versus Goliath’ – zoals Martine Tanghe het uitdrukte in een van de nieuwsbulletins, klopt als je louter kijkt naar de huidige situatie, en de Israëlische interventie als ‘vergelding voor die Qassam raketten’ die regenen op het Zuiden van Israël. De ‘David versus Goliath’ metafoor klopt echter van geen kanten, als je het ruimere plaatje bekijkt, inclusief de nabije toekomst.
En dan hebben we het nog niet eens gehad over het feit dat Israël tegenover een nogal irrationele en haatdragende ideologie staat, die martelaarschap vereert, meer dan tegenover een sociale beweging/staat met vrij rationele eisen zoals ‘land for peace’. Uiteraard, Israël is voor een stuk zelf verantwoordelijk voor de huidige existentiële crisis, waarin het verwikkeld is – ze stonden zelf aan de basis van Hamas, zoals genoegzaam bekend is -, maar dat verandert niets fundamenteels aan de zaak.

Vicieuze cirkel

Te weinig analisten wijzen erop – ere wie ere toekomt, Bart De Wever deed dat wel eerder deze week - dat beide partijen in het conflict in een vicieuze cirkel verwikkeld zijn, en er dus sprake is van bijna blinde actie-reactie, bepaald door de geschiedenis. Je vraagt je trouwens onwillekeurig af hoe wij Vlamingen zouden reageren als we vanuit pakweg Namen op systematische basis gebombardeerd zouden worden. Nu al heet het dat Vlamingen met zich laten sollen door de Walen, en er is begot nog geen schot gelost. Je krijgt de stellige indruk dat er voor de internationale gemeenschap eerst een gruwelijke aanval op een school zoals in Beslan nodig is, voor Joden het recht hebben om te reageren.

Ik denk dus dat het meer dan een beetje raadzaam zou zijn als we af en toe, de woorden van Van Rompuy indachtig in het parlement onlangs in een andere context, een beetje op onze woorden zouden letten, en oog hebben voor de standpunten van beide partijen, ook al gaat Israel inderdaad veel te ver. Obama heeft dat alvast goed begrepen. Wat niet wil zeggen dat we niet zouden moeten pleiten voor een onmiddellijk staakt-het-vuren, gekoppeld aan het heropstarten van een vredesproces, liefst met de hele internationale gemeenschap als gangmakers. Maar ook nadrukkelijk gekoppeld aan de eis dat Hamas van karakter verandert, net zoals de PLO dat voor haar heeft gedaan.
Je kunt, tot spijt van wie het benijdt in links Vlaanderen, immers niet onderhandelen met mensen die je willen vernietigen. De wijdverspreide steun voor het inderdaad democratisch verkozen Hamas in Gaza verandert niets aan dat gegeven. Het is een versleten cliché, maar Hitler deed het ook behoorlijk goed aan de electorale box-office. Zeventig jaar later zijn we nog puin aan het ruimen.