De laatste generatie

Woorden als vandalen en criminelen zijn niet uit de lucht. Op blogs en fora duiken reacties op dat het toch niet kan om een bepaalde groep te stigmatiseren. Want wat is dan de volgende actie? Ramen ingooien van wie enkel glas heeft of de gevels van vleeseters met rode verf bekladden? Ook binnen de groene beweging is er veel discussie. Zo’n acties zijn contraproductief, plaatsen de milieuorganisaties in een negatief daglicht, we kunnen beter samenwerken met de auto-industrie, we moeten positieve ludieke acties doen. Enzovoort enzoverder.

Laten we de kwestie eens bekijken vanuit een mensenrechtenstandpunt. Iedereen zal het met me eens zijn dat elk mens bij geboorte dezelfde rechten heeft. Recht op onderwijs, recht op voedsel, recht op wonen, recht op ontplooiing. Niemand kan ontkennen dat deze rechten ook dagelijks geschonden worden voor miljoenen, wellicht miljarden mensen. Ze hebben geen toegang tot zuiver water, kunnen niet genieten van onderwijs, beschikking niet over voedselzekerheid of leven in ongezonde omstandigheden.

Dat 20% van de wereldbevolking beslag legt op 80% van alle hulpbronnen zal daar niet vreemd aan zijn. Voor de duidelijkheid, iedereen die deze column aan het lezen is behoort hoogstwaarschijnlijk tot die 20%. Deze ongelijkheid is geen toeval, het is ook geen natuurwet, evenmin het gevolg van een complot van dikke meneren met zwarte buishoeden. Het is niet meer en niet minder dan het effect van een reeks politieke en economische ontwikkelingen van de voorbije decennia. Ik ga er van uit dat het een ongewild maar daarom niet minder verwoestend neveneffect is.

Als we dan kijken naar het recht op een leefbare en rechtvaardige toekomst, dan zien we dat dit recht op losse schroeven staat door een hele reeks bedreigingen. Eentje ervan is de opwarming van de aarde. De klimaatverandering heeft onbetwistbaar negatieve effecten voor steeds meer mensen. Cynisch genoeg vooral bij de groep van 80%, zij die minst bijdragen aan het probleem en geen middelen hebben om zich te beschermen tegen de gevolgen.

Het is duidelijk dat de opwarming veel te maken heeft met onze op fossiele brandstoffen gebaseerde levensstijl. Vliegen, slecht geïsoleerde huizen verwarmen, vlees eten en autorijden dragen bij tot de uitstoot van de vermaledijde broeikasgassen. Kortom, hoe meer we uitstoten hoe meer we de mensenrechten van huidige en toekomstige generaties ondermijnen. Wie gelooft dat ik een denkfout maak mag het altijd laten weten.

Het is ondertussen wel legaal om via vliegen, autorijden en vlees eten de mensenrechten van anderen te schenden.

Wat kan je dan doen om die mensenrechten te laten respecteren? Petities tekenen, affiches ophangen, betogen, debatten voeren, je eigen impact zo klein mogelijk maken, stukjes schrijven, argumenten aanbrengen en tegenwoordig is ook zingen en dansen in de mode. Wie een stapje verder gaat, zoals de jongeren in Antwerpen bevindt zich echter in de ‘illegaliteit’. Het is ondertussen wel legaal om via vliegen, autorijden en vlees eten de mensenrechten van anderen te schenden.

En aangezien de tijd dringt en de problemen alleen maar groter worden en de politiek totaal in gebreke blijft kan ik wel begrijpen dat sommigen niet tevreden zijn met nog maar eens een ludieke picknick. In de jaren 80 werden in Nederland dragers van bontjassen met verfbommetjes bekogeld. Een actie die er mee voor gezorgd heeft dat de wantoestanden rond de bonthandel aan het licht kwamen en bont een stuk van zijn glamour is verloren. Vandalisme? Jazeker. Crimineel? Volgens de wetgeving wel. Maar vanuit het standpunt van de dierenrechten best een effectieve actie.

En natuurlijk, de situatie is niet helemaal vergelijkbaar. Maar op de keper beschouwd maken we deel uit van een mondiaal model gebaseerd op het schenden van mensenrechten. Netjes via wetten geregeld.

Ik ben een overtuigd voorstander van geweldloosheid. Ik geloof niet dat het doel de middelen heiligt. Ik zal wellicht nog tientallen petities tekenen en meelopen in betogingen. Ik blijf vermijden om vlees te eten, te vliegen of auto te rijden. Tegelijk wil ik mijn steun uitspreken voor de jonge actievoerders in Antwerpen.

Er bestaat een goede manier om ervoor te zorgen dat dit soort acties in de toekomst overbodig worden. Dat is de onrechtvaardigheden erkennen, bereid zijn een flink deel van onze rijkdom en privileges af te staan en de rechten van anderen niet meer te schenden. Dat is wel iets lastiger dan actievoerders veroordelen. Maar als we niet willen luisteren naar de wanhoopskreet achter de actie van de volgende generatie zou het wel eens kunnen dat dit meteen ook de laatste generatie is.