Dossier: 

'De magie van de eenvoud'

Journalist Abdoulaye Diallo over Thomas Sankara

‘Ik werk aan een project om in detail te achterhalen wat Sankara zo bijzonder maakte, en praat hiervoor met veel mensen. Ik kom tot de conclusie dat het eigenlijk heel simpel is. Hij heeft wat ik ‘de magie van de eenvoud’ noem. De man ging uit van de basis noden van mensen en stelde heel simpele oplossingen voor.’

  • Olivia U. Rutazibwa Journalist Abdoulaye Diallo op de binnenplaats van Thomas Sankara's ouderlijk huis in Ouagadougou Olivia U. Rutazibwa

Is er dan geen andere Afrikaanse leider die aan hem kan tippen?

Diallo: Samen met enkele andere journalisten in Afrika amuseren we ons soms met het zoeken naar de ideale president. Het valt dan vooral op hoe we niet altijd over de juiste informatie beschikken. Ik had over de Burundese president gehoord dat hij voetbal speelt met zijn volk en dacht daarom dat die misschien zo slecht nog niet was. De journalist van Burundi haastte zich om die misvatting recht te zetten. Hetzelfde hadden we voor met de president van Benin en die zijn anti-corruptie programma.  Uiteindelijk zijn wij, die ietwat progressief zijn en zin hebben om de dingen te veranderen, in onze zoektocht naar een president waar we een beetje fier op zijn, helemaal moeten terug gaan naar de tijd van Sankara. Een ander goed democraat was de Malinees Konaré, maar hij was geen revolutionair. Maar hij was ten minste zo elegant om na zijn termijn gewoon weg te gaan. De president die echt in zat met de Afrikaanse problemen, die er ook echt over heeft nagedacht en oplossingen heeft gezocht om ze dan ook meteen uit te voeren, dat was Sankara.

Waaruit bestonden die grote verwezenlijkingen?

Diallo: Het is Sankara die deze dimensie, deze internationale allure heeft gegeven aan het Fespaco filmfestival. Hij heeft de week van de cultuur in het leven geroepen, die een ongelofelijke impuls aan de cultuur in Burkina Faso heeft gegeven. Het is ook Sankara die de vrouw werkelijk naar waarde heeft geschat. Hij heeft werkelijk een discours, een gevecht en concrete acties naar voor gebracht om de vrouw vooruit te helpen.

Hoe dan?

Diallo: We hadden geen vrouwen bij de politie of in het leger. Hij heeft competente vrouwen strategische ministeriële posten toegewezen. Niet in het ministerie van de ontwikkeling van de vrouw of zo, maar posten als minister van begroting, werkelijk sleutelposities. Hij heeft ook de landbouwtechnieken gerevolutioneerd. Vandaag praten we over klimaatsveranderingen, maar Sankara was een pionier, een van de eersten die al vocht tegen de desertificatie. Er was een uitgebreid programma voor de herbebossing. Elk dorp in Burkina Faso had een klein bos. Vandaag danken we de bomen in onze woestijnachtige gebieden aan Sankara. Hij heeft ook voor waardig onderdak voor de mensen gezorgd door de zogenaamde cité’s te laten bouwen. Vandaag zijn er mensen die eigenaar zijn van hun huis omdat Sankara hun pad heeft gekruist. Over de huurprijzen werd bovendien nagedacht. Wanneer u een gemiddeld loon had werd de huur van uw huis daaraan aangepast. Onder Sankara hebben we ook zelfbedruipende voedselzekerheid gekend. Dit werd zonder hulp bereikt.

Was er geen keerzijde aan zoveel veranderingen?

Diallo: Hij heeft de mensen doen begrijpen dat vrijheid een prijs heeft. Ontwikkeling heeft een prijs en iedereen moet gewicht in de schaal leggen om waardig, vrij en fier te zijn. Hij vatte bijvoorbeeld het plan op om een spoorweg aan te leggen om verbinding te garanderen met de magnesium mijnen in het noorden. Er was niemand die het project wilde financieren bij de Wereldbank en andere donoren. Zijn reactie: ‘We hebben de techniekers en de mankracht. We zullen zelf onze sporen aanleggen.’ En dus hebben ze zich aan het werk gezet. Ze hebben 150 km sporen gelegd. Het project is niet geheel afgewerkt omdat Sankara niet langer dan vier jaar aan de macht was.

Voor zijn gezondheidsbeleid kreeg hij zelfs pluimen van UNICEF. Wat was daar bijzonder aan?

Zijn logica was dat we geen bakken geld in het zetten van grote gebouwen moeten steken om iemand te verzorgen. Gaat het uiteindelijk om het gebouw of om het geneesmiddel en de zieke? De prioriteit is dat die persoon zich laat verzorgen – ook al gebeurt dit maar in een standje - en geen tien kilometer moet wandelen naar een groot gebouw. Dus hij richtte verzorgingspunten op in elk dorp en er werden mensen opgeleid in het dorp om de eerste noodzakelijke zorgen toe te dienen. In die zin wass hij werkelijk een genie. Gewoonlijk neemt een president vijf jaar om zich te installeren. Van hem heb ik de indruk dat hij vandaag de macht heeft genomen en de morgen meteen aan de slag is gegaan.

Als men Che Guevara ooit had kunnen omkopen, dan had Fidel Castro er vandaag niet meer geweest.
Hij was duidelijk een visionair. Het merendeel van een bevolking is dat gewoonlijk niet. Hoe werden zijn radicale ideeën ontvangen?

Diallo: Zo’n soort beweging kan men niet doen zonder verzet op te roepen. Zijn beleid werd helemaal niet goed ontvangen door de bourgeoisie, de bevoorrechten. Want wat deed Sankara eigenlijk? Een beetje zoals Robin Hood inbeuken op de kleine minderheid die veel had om het dan te herverdelen onder de meerderheid. Dus het volk stond aan zijn kant, maar van de intellectuelen waren er een heleboel die het niet eens met hem waren, die vonden dat hij veel te snel ging. Maar ik denk dat Sankara zich hier heel bewust van was. Hij dacht dat het, met een beweging zoals de zijne, belangrijk was om zeer snel te gaan. Hij wilde ook snel vooruit om de verleidingen van macht die verbonden zijn aan het presidentschap, te ontlopen.

Druiste zijn doortastendheid niet in tegen onze huidige regels van de democratie, van het consulteren van mensen?

Diallo: Neen, dat is nu net wat de mensen niet weten! Hij consulteerde de mensen nog meer dan onze huidige democratische samenlevingen. Er werd over gedebatteerd in het ‘Maison du Peuple’ en op de radio en de televisie uitgezonden. Wanneer men projecten moest lanceren, voerden de mensen in alle revolutionaire cellen democratische debatten. Als  hij een meerderheid aan mensen vond die er tegen waren, dan ging hij er niet mee door. Zelf bevond hij zich in de regering soms in een minderheidspositie. Zijn jongere zus vertelde me dat hij vaak helemaal ontmoedigd thuiskwam en zijn mantel aan de kant gooide. Dan wisten ze dat er een debat was geweest in het parlement en dat hij zeker was gelijk te hebben maar dat hij op democratische wijze was verslagen. Hij was helemaal geen dictator. Helemaal niet. Dat is wat misschien spijtig was. Als hij een klein dictatoriaal kantje had gehad, dan was hij allicht langer aan de macht gebleven.

Toch wordt er ook gezegd dat niet alles rozengeur en maneschijn was.

Diallo: Het is waar dat er ook afwijkingen waren, er waren mensen die er van profiteerden. Maar je kan niet alles controleren. Je kan iets creëren, maar daarna kan je niet alles opvolgen. Want niet iedereen heeft dezelfde moraliteit. Maar hijzelf was ervan op de hoogte en zocht naar manieren om het tegen te gaan. Er zijn dus misbruiken geweest maar zonder de ‘Comités ter Verdediging van de Revolutie’ zou de revolutie het niet eens een jaar hebben uitgehouden.

Hoe is het dan alsnog kunnen mislopen?

Diallo: Er zijn genoeg pogingen geweest om de revolutie te ondermijnen, maar het was moeilijk omdat hij de steun had van het volk. Hem rechtstreeks van buitenaf aanvallen had dus nooit gelukt. Daarom hebben ze van binnenuit moeten werken, via zijn beste vriend (huidig president Blaise Compaore, or). Als men Che Guevara ooit had kunnen omkopen, dan had Fidel Castro er vandaag niet meer geweest.

Sankara is nu ruim 23 jaar overleden. Hoe leeft hij vandaag nog verder in Burkina Faso en Afrika?

Diallo: Bij ons hebben de mensen niet erg scherp gereageerd op zijn dood. De mensen dachten dat hij door zijn vriend was vermoord en wisten niet zo goed hoe ze daarop moesten reageren. De bevolking was echt getraumatiseerd. Er waren al veel staatsgrepen geweest, maar het was de eerste keer dat een staatshoofd werd vermoord en dat samen met zoveel hooggeplaatsten. Het was een ware afslachting. Deze terreur heeft apathie en verlamming voortgebracht. Maar na de politieke moord op Burkinese journalist Norbert Zongo in 1998 hebben de mensen wel gereageerd. Sindsdien is er ook een heropleving van de interesse voor Sankara. Naast Zongo’s portret prijkt nu vaak ook dat van Sankara. Is er een filmprojectie over Sankara, dan is er geen stoeltje meer vrij. Het huidige regime heeft werkelijk alles in het werk gesteld om Sankara uit te wissen. Men heeft alle archieven doen verdwijnen. Maar dit heeft zich tegen hen gekeerd. Want vandaag, en dat is niet enkel zo in Burkina Faso, praten mensen - en vooral jongeren - over Sankara. Ze trekken zich op aan zijn revolutionair discours.

 

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.