‘De Moslimexecutieve is geen parlement’

Op de tafel van minister van Justitie Stefaan De Clerck (CD&V) ligt een voorstel om de Executieve van Moslims van België (EMB) te hervormen. Hoewel de regering van lopende zaken almaar meer taken op zich neemt, lijkt het er niet op dat ze ook die knoop zal doorhakken. Het kabinet van De Clerck was overigens niet erg scheutig om antwoorden te geven op onze vragen hierover.

Het hervormingsvoorstel wil komaf maken met het verleden. De Moslimsexecutieve zou niet meer samengesteld worden op basis van algemene verkiezingen binnen de moslimgemeenschap –zoals het geval was in 1998 en 2005. In plaats daarvan zouden de driehonderd moskeeën in België elk een vertegenwoordiger afvaardigen, die samen de Algemene Vergadering vormen en de 51 leden van de moslimraad mogen aanduiden. Die raad zou op zijn beurt vijftien van de zeventien leden van de Executieve uit zijn rangen kiezen.

Naast die rechtstreekse verkiezingen onder de moskeeafgevaardigden zullen een aantal mensen gecoöpteerd worden. Voor de moslimraad worden er zes mensen gecoöpteerd (drie mannen en drie vrouwen), voor de Executieve twee (een man en een vrouw). ‘Op die manier willen we tegemoet komen aan een eventuele tekortkoming die via een dergelijk systeem kan ontstaan’, zegt Mohamed Achaïbi, communicatieverantwoordelijke van de Executieve.  De personen die gecoöpteerd worden, zullen aan bepaalde criteria beantwoorden die bij de verkozenen kunnen ontbreken –denk maar bijvoorbeeld aan opleidingsniveau of een bepaalde expertise.

Gemiste kans

Meryem Kanmaz van MANA vzw, het Expertisecentrum Islamitische Culturen in Vlaanderen, was betrokken bij de besprekingen rond het hervormingsvoorstel. Ze vindt het een goede zaak dat de Executieve niet langer de pretentie heeft om representatief te zijn. ‘Het islamitische landschap is veranderd. Er zijn heel wat unies en federaties van moskeeën ontstaan. Je kan er gewoon niet naast kijken’, zegt Kanmaz. Ze begrijpt de keuze voor moskeeën om een nieuwe Executieve samen te stellen maar wijst op de grote diversiteit van de moslimgemeenschap. Voor haar zouden er naast moskeeën ook islamitische organisaties bij betrokken moeten worden. ‘Zo bereik je ook de jongeren.’ Het voorstel dat nu op tafel ligt, vindt ze een gemiste kans. ‘Er moet een manier gevonden worden om een stem te geven aan minderheden of andere islamitische strekkingen, bijvoorbeeld door aan het voorstel clausules toe te voegen die de deelname van andere groepen garanderen.’

Gevaar van buitenlandse invloed

Vice-voorzitter Isabelle Praile en drie andere leden van de Executieve uitten felle kritiek op het hervormingsvoorstel. Ze dienden met hun Democratisch Alternatief van de Moslims van België een tegenvoorstel in, met de focus op nieuwe verkiezingen. Want alleen op die manier kunnen vrouwen en minderheden binnen de moslimgemeenschap vertegenwoordigd worden, klinkt het. ‘Bovendien’, zegt Isabelle Praile, ‘zal de Executieve onder buiten

‘De grondwet verbiedt dat de overheid zich moeit met de interne organisatie van een godsdienst. Door die scheiding van kerk en staat mag je geen structuur opleggen aan een levensbeschouwing.’

dse invloed komen door te werken via de moskeeën. De meeste Turkse moskeeën werken nauw samen met hun ambassade, net als een deel van de Marokkaanse.’

De vice-voorzitter heeft een punt, zeker wanneer ze het heeft over de vertegenwoordiging van minderheden en vrouwen. Maar op voorzitter Semsettin Ugurlu maakt ze geen indruk. ‘De sterkte van ons eigen voorstel,’ zegt hij, ‘is dat alle moskeeën ermee akkoord gaan.’ Het feit dat niet alle moslims in België naar de moskee gaan, is voor Ugurlu geen argument. ‘Iedereen kan zich bij de moskee van zijn keuze aansluiten als hij dat wenst, en elke moskee kan een vrouw afvaardigen’, werpt hij terug. Dat veel moskeeën via het buitenland zouden gecontroleerd worden, is voor de voorzitter van de Moslimexecutieve niet meer dan een belachelijk argument en een manier om verdeeldheid te zaaien.

‘De EMB is geen parlement’, argumenteert van zijn kant communicatieverantwoordelijke Mohamed Achaïbi. ‘Wij hebben de pretentie niet iedereen te vertegenwoordigen. De hoofdrol van de Executieve is het beheren van de temporalia (letterlijk: de wereldlijke inkomsten van de geestelijkheid, sb) van de islamitische eredienst –zoals de erkenning van de moskeeën en imams, de aanstelling van islamgodsdienstleraars en consulenten voor de gevangenissen.’ De achterstand op dat vlak is groot.

België telt tweeënzeventig erkende moskeeën. Drieënveertig in Wallonië, negen in Brussel en twintig in Vlaanderen. Van de 43 moskeeën in Antwerpen worden er maar twee door de overheid erkend. Dat er in Wallonië dubbel zoveel erkend zijn als in Vlaanderen, is volgens Ugurlu een politieke kwestie. Sinds de laatste staatshervorming in 2002 is de erkenning van gebedshuizen een bevoegdheid van de gewestregeringen geworden.

Het derde spoor

Jurist Mohamed El Omari van de Gentse vereniging Divers en Actief vindt dat de overheid haar taak niet ernstig neemt als het over dit dossier gaat. ‘Om te beginnen is er weinig communicatie en transparantie. Verder vind ik het geen goed idee om te vertrekken van de mislukkingen van het verleden. Het is aan de overheid om grondig te onderzoeken op welke manier de moslims kunnen vertegenwoordigd worden. In plaats van één orgaan kan men voor meerdere organen opteren, zoals het geval is voor de kerk’. Ook Kanmaz vindt dat spoor de moeite waard. Kanmaz: ‘Je hebt in België de rooms-katholieke kerk, het protestantisme, het anglicanisme en het orthodoxe christendom. En die moeten ook niet samenwerken. Voor de moslims zou een soortgelijke indeling soelaas kunnen bieden.’

Jurist en specialist kerkelijk recht Frank Judo (KU Leuven) vindt dat de overheid godsdiensten en levensbeschouwingen geen structuur of organisatorische eisen mag opleggen. ‘Daardoor zou de wetgever tegen de grondwettelijke scheiding van kerk en staat ingaan. Die pleit principieel voor vrijheid van godsdienst en verbiedt dat de overheid zich moeit met de interne organisatie van een godsdienst.’