De racistische kant van de Libische revolutie

In Libië worden sub-Saharaanse Afrikanen willekeurig gearresteerd en soms zelfs vermoord door het rebellenleger onder het mom dat zij huurlingen geweest zouden zijn voor Khadaffi. Heel wat internationale organisaties, zoals Human Rights Watch (HRW), Amnesty International, het Internationale Rode Kruis en de Afrikaanse Unie, hebben hun bezorgheid geuit over dit fenomeen. Hoewel er bewijzen zijn dat Khadaffi inderdaad dergelijke huurlingen in dienst had, stelt Amnesty International vast dat de meerderheid van de getroffen mensen als migrant tewerkgesteld waren in Libië. Achter de uitleg van het rebellenleger schuilt een onmiskenbare vorm van racisme.

Historisch racisme

Dat racisme is al langer aanwezig in de Libische maatschappij. De roots ervan liggen volgens sommige in de Arabische slavenhandel dat ver teruggaat in de geschiedenis. Tijdens het Khadaffi regime was de relatie met sub-Saharaanse Afrikanen eerder ambigu. Onder de bevolking heerste er argwaan tegenover deze sterk gediscrimineerde migranten. Getuige hiervan anti-immigratie rellen in 2000 waarbij meerdere doden vielen. Anderzijds had Libië een grote nood aan gastarbeiders om de economie staande te houden. Geschat wordt dat er voor de oorlog één miljoen migranten in Libië verbleven op een totale bevolking van zes miljoen.

Khadaffi was nochtans een groot voorvechter van de Pan-Afrikaanse gedachte en hielp heel wat rebellengroepen uit verscheidene Afrikaanse landen met wapens en door ze toe te laten op zijn grondgebied. Hij bond deze groepen aan zijn regime door hen de Libische nationaliteit te beloven indien ze hem trouw zouden zijn. Sub-Saharaanse migranten werden bijgevolg door de bevolking beschouwd als “de Afrikanen van Khadaffi”.

Democratische revolutie?

De oorlog lijkt het raciale denken te hebben versterkt. Afrikaanse migranten hokken nu samen in kampen, met vrees om opgepakt te worden indien ze naar buiten treden. Mishandeling van de gevangenen is geen uitzondering. Velen stellen zich nu de vraag of de Nationale Overgangsraad genoeg controle heeft om deze willekeurige arrestaties te doen stoppen en of de verdachten een eerlijk proces zullen krijgen. De raad heeft verklaard zich te willen houden aan de mensenrechtenverdragen en heeft bovendien berichten verzonden naar alle gsm gebruikers met de boodschap alle gevangenen met respect te behandelen. Hoewel de raad dus al enkele stappen heeft gezet naar een georganiseerde vorm van berechting, lijkt vooralsnog de chaos te overheersen.

Heel wat Afrikaanse migranten trachten nu, in een poging om het geweld te ontvluchten, het veiligere grondgebied van de buurlanden op te zoeken. De Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) heeft deze buurlanden opgeroepen hun grenzen open te stellen voor deze migranten, maar tot nu toe heeft enkel Tunisië, met hulp van de IOM, het goede voorbeeld getoond.