De rechtbank als wapen

Op 16 november 2000 viel het bericht de redacties binnen: de Amerikaanse frisdrankengigant Coca-Cola moet ongeveer 2.000 zwarte werknemers in totaal ruim 192 miljoen dollar betalen, zeg maar meer dan zeven miljard Belgische frank. Dat is de uitkomst van de schikking in een rechtszaak die was aangespannen omdat het concern Afro-Amerikaanse werknemers benadeelde in salaris, promotie en beoordeling. Het bedrag is het hoogste dat totnogtoe in een dergelijke zaak is betaald. Met die minnelijke schikking hoopt de multinational zo snel mogelijk komaf te maken met een dossier dat zijn imago ernstige schade kan berokkenen.

In 1997 had de oliegroep Texaco al een soortgelijke overeenkomst gesloten. En datzelfde jaar won een groep vrouwelijke bedienden van een Amerikaanse supermarkt een proces waarin ze het bedrijf ervan beschuldigden hen minder te betalen dan hun mannelijke collega’s. De uitspraak gold meteen voor het volledige net van de gelijklopende supermarkten over het hele land.

Typisch Amerikaans, zeggen wij. De trend om de meest uiteenlopende conflicten door te schuiven naar de rechtbank is inderdaad komen overwaaien van over de oceaan. Toch is die tendens ook bij ons niet meer weg te denken. Je vindt hem terug in de meest diverse takken van het recht, in binnenlandse en in internationale geschillen. Alsof betogingen en stakingen plaatsmaken voor processen. Mensenrechten in hun meest verscheiden aspecten, arbeidsrecht, handelsrecht, gelijke kansen, er wordt mee naar de rechter getrokken. Er worden zelfs steeds meer specifieke tribunalen voor opgericht .

De rechtbank als wapen, dus. Maar vaak is het een tweesnijdend zwaard, want goede advocaten zijn duur, en als je een belangrijke en principiële zaak verliest, zet je een grote stap achteruit en moet je weer van voor af aan beginnen. De weg langs de rechtbanken is vaak lang en hobbelig.