De stormloop van de roze olifanten

Vrouwelijke kandidaten van de Republikeinse Partij spelen een glansrol in de Amerikaanse parlementsverkiezingen van november. Is dit de Grote Terugkeer van het feminisme langs de conservatieve achterdeur van de Amerikaanse politiek? Of worden alleen politica’s die de vrouwenagenda laten vallen op het mediapodium gehesen?

Voordat de nieuwe lichting vrouwen uit de Grand Old Party (GOP, bijnaam voor de Republikeinse Partij) in beeld kwam, zag de Republikeinse Partij er uit zoals Kansas in de Wizard of Oz: kleurloos, bepaald door een oude garde blanke mannen en met een saaie “nieuwe lichting” die uit dezelfde versleten stof gesneden was als de ouderen. Nu danst de partij zich op weg naar een overwinning in november. De gouverneur van Minnesota, Tim Pawlenty, verklaarde: ‘Er komt een nieuwe dag aan, een nieuw tijdperk voor de toon en de stem van de Republikeinse Partij, en dat ziet er goed uit.’ Kort na de voorverkiezingen van juni lanceerden enkele opiniemakers de slogan “Het GOP Jaar van de Vrouw”, en dat idee werd enthousiast opgepikt door partijwerkers. ‘Ik hou van straffe madammen’, schreef partijstrateeg Marc McKinnon in The Daily Beast. ‘Of je het nu met hen eens bent of niet, het zijn wel degelijk de vrouwen van de Republikeinse Partij die de ballen hebben om te zeggen wat ze denken. En hun woorden vinden weerklank bij een groeiend en uitgesproken deel van het electoraat.’

Dat moeten we even preciseren. Als 2010 al het jaar is van iets anders dan de anti-establishment woede, dan wel het jaar van de rechtse vrouwen, die floreren ten koste van zowel gematigde mannen als vrouwen. Het klopt dat een recordaantal vrouwen zich dit jaar aandiende als Republikeinse kandidaten en dat voor sommigen Sarah Palin de inspiratie vormde. Maar het is ook waar dat een recordaantal onder hen de voorverkiezingen verloren: van de 128 vrouwen die volksvertegenwoordiger wilden worden, werden er 81 verslagen in de voorverkiezingen. Voor de Senaat presenteerden 47 vrouwen zich, slechts vijf wonnen. Op een paar uitzonderingen na zijn alle vrouwen die de voorverkiezingen overleefden uiterst conservatief. Debbie Walsh, directeur van het Rutgers Center for American Women and Politics: ‘Wat we nu meemaken is mijlenver verwijderd van een Jaar van de Vrouw. Op basis van het verleden zou je verwachten dat de vrouwelijke Republikeinse verkozenen gematigder zijn dan hun mannelijke collega’s, maar in de huidige lichting blijken het vooral de extreem conservatieve vrouwen te zijn die bovendrijven.’

Dat heeft zeker te maken met de houding van de Republikeinse Partij zelf, die nogal onzorgvuldig omspringt met haar vrouwelijke kandidaten, ook al wordt er alles aan gedaan om een vrouwvriendelijk imago te verkopen. Lisa Murkowski uit Alaska en Jane Norton uit Colorado, twee mainstream Republikeinse politica’s, kregen bijvoorbeeld bijzonder weinig steun vanuit het partijhoofdkwartier in hun strijd met hard-rechtse mannelijke uitdagers.

Murkowski verloor uiteindelijk van Tea Party-politicus Joe Miller, die vooral gehamerd had op Murkowski’s relatief progressieve standpunten over abortus. (De Tea Party is een conservatieve beweging die in 2009 de straat opkwam om uitdrukking te geven aan haar onvrede over Obama’s beleid). Na haar nederlaag begon Murkowski een briefschrijfactie tegen Miller omdat hij de klimaatverandering ontkent en de ziekteverzekering en sociale zekerheid wil afschaffen. Op dat moment kwam het partijapparaat wél massaal in beweging. Topstrateeg Karl Rove noemde haar een ‘spelbederfster’ en haar briefschrijfactie ‘zielig en spijtig’.

Jane Norton werd door het lokale partijbestuur gevraagd zich kandidaat te stellen, maar stond er daarna virtueel alleen voor in haar strijd met Tea Party’er  Ken Buck, die tegen geboortebeperking is, abortus zelfs afwijst in gevallen van verkrachting en incest, en kiezers vraagt voor hem te stemmen ‘omdat hij geen naaldhakken draagt’.

Meer gematigde Republikeinse kandidates sluiten beter aan bij wat vrouwelijke kiezers willen, maar dat lijkt niet van tel in de huidige omgeving waarin de woede van de Tea Party-kiezers die ‘de huidige gang van zaken beu zijn’ de bovenhand haalt. Dat die Tea Party veel minder duidelijk is over waar ze dan wel voor staat, is blijkbaar niet zo belangrijk. Evenmin als het feit dat ze zich tegen vrouwen keert ‘die niet dezelfde passie uitstralen maar gewoon gedreven zijn door de behoefte dingen gedaan te krijgen’, zoals voormalig gouverneur van New Jersey Christie Todd Whitman zegt. Al ziet Whitman nog veel ruimte voor gematigde vrouwen in de politiek en dus een groeiend probleem voor de Republikeinen als ze hun gematigde vrouwen blijven marginaliseren. ‘Zuiverheid is mooi in theorie, maar in een land dat zo divers is als het onze, riskeert [de partij] irrelevant te worden’ als ze de huidige koers aanhoudt.

Het is niet altijd zo geweest. De eerste vrouwelijke senator die verkozen werd –en dus niet zetelde omdat ze haar overleden echtgenoot opvolgde– was Nancy Kassenbaum in 1978, een Republikeinse uit Kansas die voor het recht op abortus was en met Democratisch boegbeeld Ted Kennedy samenwerkte aan wetgeving over gezondheidsbeleid. In de jaren tachtig waren er meer Republikeinse vrouwelijke verkozenen dan Democratische, en velen van hen bevonden zich in het midden van het ideologische spectrum. De voorbije decennia werden de Republikeinse vrouwen echter steeds conservatiever en verloren ze terrein ten opzichte van hun Democratische collega’s. Van de 73 vrouwelijke verkozenen in het Huis van Afgevaardigden zijn er op dit moment slechts 17 van de GOP. In de Senaat zijn vier van de zeventien vrouwen Republikeins.

* * *

De ‘stormloop van de roze olifanten’ op Washington die Sarah Palin verwacht, zal met andere woorden wellicht resulteren in een allesbehalve indrukwekkende vrouwelijke aanwezigheid in het parlement. En Democratische partijstrategen geloven dat de Mama Grizzlies [nog zo’n Palin-beeldspraak, waarmee ze de vrouwen omschrijft die ‘hun vaderland verdedigen zoals een moederbeer haar welpen beschermt’] als kiezersgroep niet echt bedreigend zijn. Vrouwen hebben namelijk voortdurend eerder voor de Democratische Partij gestemd, en ook in 2010 lijkt die voorkeur ergens tussen de zestien en twintig procent te bedragen. Een hooggeplaatste Democratische partijwerker die zich met de komende verkiezingen bezighoudt, zegt dan ook: ‘Staan we voor een gevecht in regel? Ja. Maar vrees ik dat massa’s Mama Grizzlies –écht conservatieve vrouwen– hun stem zullen uitbrengen? Neen. Het gaat eerder om een verkoopsstrategie dan een politieke strategie.’

Het is wel een feit dat de kiezers dit jaar conservatiever zijn en dat de conservatieven enthousiaster zijn, maar we zien geen opmerkelijke groei in het aantal vrouwen dat zichzelf beschrijft als conservatief –dat blijft ongeveer een derde, tegenover 44 procent voor de mannen. Dat betekent niet dat de gedreven vrouwelijke aanhang, waarin het in al die adembenemende verhalen over de Mama Grizzlies over gaat, ingebeeld is. Het wil wel zeggen dat hun aantal en belang opgeblazen werden. ‘Sarah Palin heeft wel degelijk aanhang bij echt conservatieve vrouwen, maa

Als het van de mannen afhangt, zou Sarah Palin in 2012 wel eens president kunnen worden. En als het alleen van blanke mannen zou afhangen, wordt het een verpletterende overwinning.
at is een kleine groep’, zegt Molly O’Rourke van Hart Research Associates.

Een onderzoek van de National Journal stelt dat 44 procent van de mannen positief is over Sarah Palin, tegenover 45 procent die haar verwerpen. Bij vrouwen is die verhouding 35 tegenover 58. Christie Whitman: ‘Palin is populairder bij mannen dan bij vrouwen. Ze werd in 2008 tot vicepredidentskandidate gebombardeerd door blanke mannen, in de hoop zo een deel van de vrouwelijke kiezers van Hillary Clinton te recupereren. Dat was dom.’ In een recent onderzoek werd gevraagd naar het stemgedrag van mensen bij een hypothetische tweestrijd tussen Obama en Palin. Obama haalt het in die tweestrijd met dertien procent voorsprong op Palin onder vrouwen, terwijl Palin onder mannen twee procent hoger scoort dan Obama. Met andere woorden: als het van de mannen afhangt, zou Sarah Palin in 2012 wel eens president kunnen worden. En als het alleen van blanke mannen zou afhangen, wordt het een verpletterende overwinning.

Dat heeft ongetwijfeld te maken met haar babefactor: Palins sexappeal is vaak het onderwerp van gesprek in rechtse praatprogramma’s. In Minnesota veroorzaakte een districtshoofdkwartier in augustus een storm door een video uit te brengen waarin Republikeinse politici en opiniemakers zoals Sarah Palin en Ann Coulter in flatterende poses getoond worden op de tonen van van She’s a Lady, gevolgd door strenge beelden van Democratische politici als Hillary Clinton en Nancy Pellosi terwijl Who Let the Dogs Out? klinkt.

Belangrijker is de vaststelling dat mannen veel meer geneigd zijn mee te gaan in de regeringsbashing waarmee de ultraconservatieve vrouwen zo graag uitpakken. Vrouwelijke kiezers blijken meer te geloven in een actieve overheidsrol in economie, onderwijs, gezondheidszorg en milieubescherming. Het zijn tenslotte vooral vrouwen die genieten van overheidsprogramma’s zoals kinderopvang en bevallingsverlof én ze zijn steeds meer afhankelijk van de sociale zekerheid om hen te beschermen tegen armoede op hogere leeftijd.

Het gegeven dat de ultraconservatieve politica’s meer steunen op mannelijke kiezers dan op vrouwelijke, doet zich niet alleen bij Sarah Palin voor. In Minnesota verschoof de steun voor  Tea Party-lievelinge Michele Bachmann van 49 procent bij mannen en 42 procent bij vrouwen twee jaar geleden –toen ze nog niet bezig was met campagnevoeren– naar 56 procent mannen en slechts 39 procent vrouwen vandaag. Zelfs Meg Whitman, vaak gezien als een rolmodel voor gematigde vrouwen in de partij, had in het begin moeite om vrouwelijke steun te krijgen voor haar campagne om gouverneur van Californië te worden. Dankzij het campagne-initiatief MegaWomen heeft ze intussen evenveel vrouwelijke steun als haar Democratische concurrent Jerry Brown. De Californische Republikeinse kandidate voor de Senaat, Carly Fiorina, zit op een veel conservatievere politieke lijn en slaagt er daardoor niet in evenveel vrouwelijke kiezers te overtuigen als Whitman. Veel gematigde Republieken hopen overigens dat een overwinning van Whitman de ideologische ruimte in de Grand Old Party opnieuw zal vergroten.

* * *

Terwijl de Republikeinen rondkraaien over hun “Jaar van de Vrouw” en daarmee vooral hun basis van blanke mannen bedienen, beschouwt men ook bij de Democraten de steun van vrouwelijke kiezers als een van de weinige lichtpunten in een duistere electorale omgeving. Beide groepen mogen de onheilspellende tekenen echter niet negeren. Een Gallup-onderzoek stelde in september vast dat slecht 31 procent van de vrouwen zich al beziggehouden had met de komende verkiezingen, tegenover 45 procent van de mannen. Dat geeft aan wie er zich wellicht gaat aandienen aan de stemlokalen in november, al beslissen vrouwen doorgaans later en al beschouwen ze zichzelf vaak als slecht geïnformeerd –zelfs als ze beter weten waar de klepel hangt dan de mannelijke kiezers. Toch zou het kunnen betekenen dat de enthousiaste Tea Party-adepten wel massaal naar de stembus trekken, terwijl de vrouwen –en andere kerngroepen van het Democratische electoraat zoals zwarten en jongeren– thuisblijven. ‘Daar word ik ‘s nachts wakker van’, zegt Stephanie Schriock, voorzitster van EMILIY’s List, een organisatie die steun verleent aan Democratische vrouwen die voor het recht op abortus zijn.

Vrouwen hadden, net als de rest van de progressieve basis, hoge verwachtingen van Obama, maar voelen zich teleurgesteld in zijn regering. Vrouwen –en met name zij die minder hoogopgeleid zijn– leven in economische onzekerheid en zijn gefrustreerd door de situatie op de arbeidsmarkt. En ook al appreciëren ze wellicht sommige aspecten van de hervorming van de gezondheidszorg, ze zien dat niet als een “reddingsboei”, zegt Geoff Garin van Hart Research. Ze hebben niet het gevoel dat de Democraten of de regering-Obama genoeg gedaan hebben voor hen. Als ze moeten kiezen, zouden de meesten wel voor de Democraten opteren; maar velen geloven niet meer dat het veel verschil maakt wie de meerderheid heeft in het Congres.

Schriock gelooft dat vrouwen –ook de onbesliste kiezers– wel degelijk naar de stembus trekken en de kaarten in het voordeel van de Democraten schudden –als en indien ze gedetailleerd informatie krijgen over de standpunten van de Republikeinen. Daar wil ze de middelen en tijd van haar organisatie dan ook aan besteden. EMILY’s List lanceerde daarom de ‘Sarah doesn’t speak for me’-campagne, om Palins bewering dat ze gewone vrouwen vertegenwoordigt te ondergraven. De campagne heeft positieve reacties gekregen, zelfs van Republikeinse vrouwen. De grote vraag blijft of al die vrouwen die zich afzetten tegen de ultraconservatieve politica’s naar de stembus zullen trekken om hen te verslaan, of dat ze zich gewoon van de verkiezingen afwenden.

Als de verkiezingen van 2010 helemaal achter de rug zullen zijn, is het goed mogelijk, of zelfs waarschijnlijk, dat er een tiental vrouwen minder in het Congres zal zitten dan vandaag. Het feit dat er zoveel meer Democratische vrouwelijke verkozenen zijn, betekent dat een slecht jaar voor de Democraten altijd een slecht jaar voor de vrouwen is, zelfs als er enkele vrouwelijke Republikeinen zouden bijkomen. Nieuwkomers van 2006, zoals Gabrielle Giffords uit Arizona, Betsey Markey uit Colorado en Debbie Halvorson uit Illinois moeten het ditmaal opnemen tegen Republikeinse mannen. Het zou de eerste achteruitgang in het aantal vrouwelijke vertegenwoordigers in dertig jaar zijn. Op tv zullen misschien enkele nieuwe vrouwelijke gezichten verschijnen van rechtse, pasverkozen vrouwen. Maar gematigde en onafhankelijke vrouwen zullen vaststellen dat hun stem in Washington nog zwakker klinkt dan voordien. De ironie van deze verkiezingen is dat het resultaat van dit zogenaamde Jaar van de Vrouw de uitdrukking zal zijn van de voorkeuren en passies van woedende, witte mannen.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2776   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2776  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.