De terugkeer van de democratie in Bangladesh

Na die coup werd een speciaal orgaan in het leven geroepen om de corruptie in het land te bestrijden. De voorzitters van de twee grootste politieke partijen, Sheikh Hasina en Khaleda Zia, belandden achter de tralies, samen met tientallen ministers en toplui van grote bedrijven. Maar uiteindelijk werden sommige klachten over corruptie te licht bevonden. Khaleda Zia werd vrijgelaten en Sheikh Hasina wacht in Amerika op een regeling om mee te kunnen dingen naar het premierschap.
Met de corruptie gaat het overigens de goede kant uit. Volgens Transparency International was Bangladesh van 2001 tot 2005 het meest corrupte land ter wereld. In 2008 laat het al dertig landen achter zich.
Ook goed nieuws is dat de lijst met stemgerechtigden, die in de aanloop van de geplande verkiezingen van januari 2007 fel betwist werd, intussen is aangepast. De vernieuwde lijst met identiteitsgegevens, vingerafdrukken en foto’s bevat zo’n 12,7 miljoen personen minder dan de gecontesteerde lijst van voordien. Om de nieuwe lijst samen te stellen, zijn meer dan 10.000 laptops, webcams en scanners voor vingerafdrukken ingezet. Meer dan 480.000 mensen hebben meegewerkt aan het project van 85 miljoen dollar.
De nieuwe regering staat voor heel wat uitdagingen. Bangladesh vreest bijvoorbeeld dat de klimaatverandering meer en zwaardere cyclonen zal veroorzaken. Als de zeespiegel een meter stijgt, staat een zevende van dit bijzonder dichtbevolkte land onder water. Ook de snel stijgende voedselprijzen zijn een groot probleem in een land waar de gemiddelde inwoner het moet rooien met minder dan een euro per dag. Het bruto nationaal product van Bangladesh, met 159 miljoen inwoners,  is kleiner dan het vermogen van de twee rijkste Amerikanen.
En begin augustus raakte bekend dat de Indiase staalreus Tata een geplande investering van drie miljard dollar schrapte. Dit zou de grootste buitenlandse investering ooit in het land worden, maar de politieke instabiliteit schrikt de Indiase investeerder blijkbaar af. (jd)
Lees hier de uitgebreide versie van het artikel dat Johan Denis schreef na zijn bezoek aan Bangladesh

De terugkeer van de democratie in Bangladesh

Op 18 december kunnen 80,5 miljoen Bengalezen naar de stembus. De verkiezingen moesten oorspronkelijk op 22 januari 2007 plaatsvinden, maar daar stak het leger op 11 januari een stokje voor. De noodtoestand die sindsdien geldt, wordt nog steeds gehandhaafd. Toch staan straks dezelfde twee aartsrivalen tegenover elkaar die het land begin 2007 op de rand van de afgrond brachten. (Johan Denis)
Volgens Transparency International was Bangladesh van 2001 tot 2005 onafgebroken het meest corrupte land ter wereld. De regeerperiode van de Bangladesh Nationalist Party (BNP), met premier Khaleda Zia, beëindigd in oktober 2006, werd gekenmerkt door brutale acties van politie en speciale strijdkrachten, foltering en intimidatie. In 2005 ontploften er bijna dagelijks bommen.
21 augustus 2004 was een absoluut dieptepunt. Bij een bijeenkomst van de Awami Liga (AL), de grootste oppositiepartij, werden minstens acht granaten afgevuurd van de daken van naburige gebouwen. Er vielen 22 doden en honderden gewonden. De aanslag was gericht tegen AL-partijpresident en ex-premier Sheikh Hasina. Ze overleefde de aanslag, die nooit is opgehelderd. Politici van de Awami Liga wijzen met een beschuldigende vinger naar de BNP van Khaleda Zia. De vete tussen beide dames is al enkele decennia oud, maar deze aanslag maakte de kloof nog dieper.
Na de regeerperiode van Khaleda Zia werd een overgangskabinet geïnstalleerd. Dat moest de aanloop naar de verkiezingen, gepland voor eind januari 2007, in goede banen leiden. De verkiezingscommissie die hierbij werd aangesteld was echter verre van politiek onafhankelijk. De AL vroeg enkele controversiële figuren uit de commissie te verwijderen. Er waren ook grote problemen met de kieslijsten, waarop volgens de oppositie miljoenen valse namen stonden. AL-partijvoorzitter Sheikh Hasina beschuldigde president Iajuddin Ahmed van partijdigheid. De sfeer werd grimmiger. Begin januari legde een algemene staking het land volledig lam. Toen greep het leger in.
Na de staatsgreep van 11 januari kwamen de adviseurs van de overgangsregering met enkele hervormingen aanzetten. Er werd een speciaal orgaan in het leven geroepen dat de corruptie in het land moest bestrijden. Sheikh Hasina, Khaleda Zia, tientallen ministers en toplui van grote bedrijven kwamen achter de tralies te zitten. Er werd actie ondernomen om de politieke partijen te “zuiveren”. De regering wilde de elkaar bekampende ex-premiers politiek elimineren. Uiteindelijk werden sommige klachten over corruptie echter te licht bevonden. De belangrijkste kopstukken zijn inmiddels alweer op vrije voeten. Khaleda Zia is vrijgelaten en Sheikh Hasina wacht in Amerika op een regeling om mee te kunnen dingen naar het premierschap. Het land is wel een stuk opgeschoven in de corruptieranglijst, het laat in de lijst van 2008 al dertig landen achter zich. Maar het leger maakt intussen wel de dienst uit in de politiek, dat bevestigde een politiek analist in Dhaka, die liever anoniem bleef. ‘Deze regering heeft geen macht. Alles moet “opgeruimd” worden door het leger. De regering is zoiets als een woordvoerder van de macht.’
De lijst met stemgerechtigden is, met behulp van de het ontwikkelingsprogramma van de VN (UNDP), wel aangepast. De huidige lijst, met identiteitsgegevens, vingerafdrukken en foto’s, bevat zo’n 12,7 miljoen personen minder dan de oorspronkelijke gecontesteerde lijst. Meer dan 10.000 laptops, webcams en scanners om vingerafdrukken te nemen, werden hiervoor ingezet. Meer dan 480.000 mensen hebben meegewerkt aan het project, waarvoor een budget van 85 miljoen dollar voorzien werd.
Buitenlandse druk
Het buitenland is voor elke regering in Bangladesh van groot belang. Tofael Ahmed, voormalig Minister van Handel en Industrie (AL): ‘Onze buitenlandse vrienden? De Verenigde Staten willen verkiezingen, maar niet onder de noodtoestand. Ze zeggen dat het dan zeer moeilijk is om vrije en eerlijke verkiezingen te houden. Hetzelfde geldt voor de EU en voor het Verenigd Koninkrijk. En ons vriendelijke buurland India zegt helemaal niets.’ Ahmed was al actief bij de oprichting van Bangladesh als onafhankelijke staat in 1971, toen als studentenleider. In zijn ka           ntoor hangen foto’s waarop hij met enkele groten der aarde staat: voormalig VN secretaris-generaal Kofi Annan, Bill Clinton en Sheikh Mujib, de eerste president van het onafhankelijke Bangladesh.
Monjurul Ahsan Bulbul, redacteur van The Daily Sangbad geeft er meteen ook een reden bij: “De donoren hebben Bangladesh nodig, om verschillende redenen. Ik heb iets opgevangen van de nieuwe Amerikaanse ambassadeur [in Bangladesh]. In zijn openingsspeech zei hij dat ‘Bangladesh gesitueerd is in een regio waarin Amerika speciale interesse heeft’. Hij zei niet dat ze speciale interesse in Bangladesh hebben.” Even verder liet hij verstaan: “Om de politieke situatie in India te bewerken, moeten ze dus de politieke situatie in Bangladesh bewerken.”
De tijd loopt
Intussen kwamen er andere problemen op het land af. In november vorig jaar raasde cycloon Sidr over Bangladesh, met duizenden doden en honderdduizenden hulpbehoevenden tot gevolg. Het veranderende klimaat zal de frequentie van zulke rampen alleen doen toenemen. Als de zeespiegel een meter stijgt, staat een zevende van dit bijzonder drukbevolkte land onder water. Ook de snel stijgende voedselprijzen zijn in dit land een groot probleem, waar de gemiddelde inwoner het moet rooien met minder dan een euro per dag. Het BNP van het gehele land, met 159 miljoen inwoners,  is kleiner dan het vermogen van de twee rijkste Amerikanen!
De politieke instabiliteit heeft ook economische gevolgen. Begin augustus raakte bekend dat Tata, het Indiase conglomeraat, afzag van een vooropgestelde investering van drie miljard dollar. Dit zou de grootste buitenlandse investering ooit in het land zijn geweest. Het mensenrechtenrapport is de laatste jaren niet veel beter dan onder de laatste democratisch verkozen regering. In de zomer van dit jaar alleen zijn minstens 50 mensen in verdachte omstandigheden gedood door de politie en de speciale antimisdaadeenheid RAB. En er is nog steeds geen begin van onderzoek naar de daders van de brutale moordaanslag van 2004. Hopelijk laat de nieuwe regering de politieke vete tussen de twee oude vijanden niet oplaaien en kan ze de werkelijke problemen van het land aanpakken.