De toekomst van de hele wereld wordt in India bepaald

Er is geen land dat belangrijker is voor de toekomst van onze planeet dan India. Bij elke uitdaging waar we voor staan en elke opportuniteit die we nastreven, is India van doorslaggevend belang. Van de strijd tegen mondiale terreur tot het vinden van behandelingen voor gevaarlijke pandemieën; van een antwoord op de energiecrisis dat de ergste scenario’s voor de opwarming van de aarde moet voorkomen over het rechttrekken van de schrijnende mondiale ongelijkheden tot het op gang brengen van de vitale innovatie die nodig is om banen te creëren en de kwaliteit van levens te verbeteren: telkens is India een onmisbare speler. De wereld maakt een proces door van diepgaande herijking waarbij de opkomst van Azië de belangrijkste factor is. India bezit de sleutel tot die nieuwe wereld.
India is tegelijkertijd een oude Aziatische beschaving, een moderne natie die gefundeerd is op de waarden van de Verlichting en democratische instellingen, én een van de opkomende machten van de eenentwintigste eeuw. Met zijn 1,2 miljard inwoners is India de grootste democratie. Het is een open en levendige maatschappij. India’s diverse bevolking omvat hindoes, moslims, sikhs, christenen, boeddhisten, jains, zoroastriërs, joden en animisten. Het land heeft 22 officiële talen en 350 miljoen Engelstalige inwoners.
India is de wereld in een microkosmos. Zijn geografie bevat elk denkbaar klimaat, van de besneeuwde toppen van de Himalaya over stranden die afgezoomd worden door wuivende palmbomen tot woestijnen met nomaden en kamelen. Als ontwikkelingsland heeft India een kleine, rijke minderheid, een groeiende middenklasse en 800 miljoen mensen die op minder dan 2 dollar per dag overleven.
Alle grote uitdagingen waarvoor de huidige wereld staat, zijn ook de problemen waarvoor India oplossingen moet zoeken: extreme sociale ongelijkheid, jobonzekerheid, een groeiende energiecrisis, ernstige watertekorten, een vervuild en uitgeput milieu, klimaatwijziging, een galopperende hiv/aids epidemie, terroristische aanslagen. En dat alles doet zich voor op een schaal die elke definitie te boven gaat.
India’s doelstelling is adembenemend: een ontwikkelingsland met meer dan een miljard inwoners transformeren in een ontwikkelde natie en een wereldmacht tegen 2020, wetende dat dit land een democratie is en dit tijdperk gekenmerkt wordt door energieschaarste en milieuverloedering. De hele wereld zou India moeten aanmoedigen. Want als India mislukt, kan onze planeet gegijzeld worden door politieke chaos, oorlogen over krimpende hoeveelheden grondstoffen, een vergiftigd milieu en ziekten die uit de hand lopen.
De rijke elites zullen in dat geval privébedrijven inhuren om in hun behoeften te voldoen en ze zullen privémilities inzetten om hen te beschermen tegen de massa’s armen aan hun hekken en poorten. Maar als India slaagt in zijn opzet, dan zal dat het bewijs zijn dat het mogelijk is honderden miljoenen mensen uit de armoede te tillen. Het zal het bewijs zijn dat een multi-etnische, multireligieuze democratie meer is dan een luxe voor rijke samenlevingen. Het zal ons tonen hoe we ons milieu kunnen redden en hoe we een botsende, multipolaire wereld kunnen besturen. India’s openingszet is werkelijk hét waagstuk van de eeuw.
India is het jongste land van de wereld. Vijftig procent van de bevolking -600 miljoen mensen- is jonger dan 25. Lang nadat de bevolkingen van Europa, de Verenigde Staten en zelfs China verouderd zullen zijn, zal India nog steeds een jonge bevolking hebben, en dus geen tekort aan werkers of consumenten.
Gopal is een 48-jarige taxichauffeur in Bangalore. Hij is heel trots op zijn dochter van zeventien, een primus op school. Zijn droom is dat zij een baan vindt in de informatietechnologiesector van Bangalore. Zelf rijdt hij al meer dan twintig jaar om de kost te verdienen, zes dagen per week, twaalf uur per dag. ‘Hoe zie jij India’s toekomst’, vraag hem op onze derde dag samen. ‘Heel goed,’ antwoordt hij, ‘India gaat nummer één worden.’ Hij draait zijn hoofd om en zijn gezicht breekt open in een brede lach -wat mij doodsbang maakt, want zo let hij weer niet op de weg.

Aan de andere kant van de stad ontmoet ik Nandan Nilekani, ceo van het succesvolle Indiase it-bedrijf Infosys. ‘Mensen zien licht aan het einde van de tunnel’, zegt hij. ‘Eindelijk gaan we uit deze armoedeval breken. Er heerst een gevoel dat de toekomst voor onze kinderen beter zal zijn dan de situatie vandaag. Die overtuiging heeft ons in gang gezet om de problemen waar we voor staan, op te lossen.’ Nilekani wordt helemaal enthousiast als hij over zijn eigen bedrijf begint. ‘Infosys kan model staan voor dit moment vol kansen voor India. We hebben 66.000 werknemers en de gemiddelde leeftijd is 27 jaar. Het bedrijf gaat over het opbouwen van een mondiaal merk. Het gaat over slagen op basis van verdienste.  Het bedrijf gaat over de toekomst, niet over het verleden.’
‘Een bedrijf vol Indiërs’ dat betaalt ‘in apengeld’. Zo beschreef de ceo van Arcelor, Guy Dollé, Mittal Steel, het Indiase bedrijf dat een overnamebod deed op de Europese staalgigant. Toch slaagde Mittal erin om Arcelor in juni 2006 over te nemen. Zelfs de Indiase regering kwam tussenbeide om een kind van eigen bodem te verdedigen, ook al woont hij in Londen en leidt hij een bedrijf dat geregistreerd staat in Luxemburg en dat tot op dat moment nog geen roepie in India geïnvesteerd had.

Voor Indiërs overal ter wereld symboliseerde de overname van Arcelor door Mittal het volwassen worden van de Indiase industrie en het einde van een westers commercieel imperium. Totdat Mittal op het toneel verscheen, werden de Franse angsten voor de globalisering belichaamd door de Poolse loodgieter die bereid was te werken tegen lonen die ver onder de Franse minima lagen. De Indiase bedrijfskaper bleek echter een veel schrikwekkendere avatar. Zelfs Mittals belofte dat er geen sprake zou zijn van massale ontslagen bij Arcelor -de gulle lonen en arbeidsvoorwaarden van dat bedrijf zijn exact wat de Fransen vrezen te verliezen- kon de indruk niet wegnemen bij de Fransen dat ze de vos in hun kippenren gelaten hadden.
Indiase bedrijven zijn al een tijdje op wereldwijde overnametocht, ook in Europa en de VS. Bharat Forge bezit bedrijven in Zweden, Duitsland, Groot-Brittannië, de Verenigde Staten en China. Infosys breidt zijn activiteiten uit naar China, de VS en Europa. De Indiase windkrachtgigant Suzlon slokte bedrijven op in Europa en de VS en investeerde in windfarms in Minnesota. In 2005 verwierf het Indiase it-bedrijf Wipro de microchipproducent New Logic die gespecialiseerd is in mobiele communicatie en gevestigd is in het Franse high-tech centrum Sophia-Antipolis.

Nauwelijks een paar maanden na de Mittal overname kocht die andere Indiase staalgigant Tata Steel zonder veel ophef de Brits-Nederlandse staalgroep Corus voor 8,1 miljard dollar cash. Tata’s drankenafdeling, Tata Tea, haalt op dit moment meer dan twee derde van zijn omzet uit eerstewereldmarkten, nadat het systematisch Europese en Amerikaanse drankbedrijven opgekocht heeft.
De groei van de Indiase industrie en het toenemende aantal hooggeschoolde jobs dat daardoor ontstaat, heeft een bijzonder effect: de braindrain -de stroom van talent die vanuit de ontwikkelingslanden naar het Westen en meer bepaald naar de VS stroomde en de tweede helft van de twintigste eeuw kenmerkte- wordt deze eeuw vervangen door braingain. Mijn vader, een vliegtuigingenieur, wou na zijn studies in de VS terugkeren naar zijn land maar bij gebrek aan mogelijkheden moest hij dat plan opgeven.
Vandaag liggen de kaarten heel anders, met steeds meer Indiase bedrijven die investeren in Europa en de VS, en steeds meer Europese en Amerikaanse bedrijven die investeren in India. De vraag naar Indiase kaders met een internationale vorming en met ervaring in multinationale bedrijven is sterk gestegen. Er is geen tekort aan hoogbetaalde banen of aan buurten die Amerikaans aandoende voorzieningen bieden in India. Met als gevolg dat steeds meer Indiërs besluiten dat het tijd is om terug te keren.
In 2003 schatte de Indus Entrepreneur Group dat tussen 15.000 en 20.000 Indiërs intussen Silicon Valley verlaten hebben om terug te keren naar India. Amar Babu van Intel India vertelde me dat zowat 15 procent van Intel’s werknemers in Bangalore Indiërs zijn die teruggekeerd zijn vanuit de VS. En al die terugkeerders uit de VS en Groot-Brittannië, met hun eisen voor efficiënte diensten, klachten over corruptie en ontevredenheid met de gebrekkige infrastructuur, vormen een krachtige, moderniserende invloed in hun moederland.
Ajit Balakrishnan, de stichter van Rediff.com, een mediabedrijf dat onder andere de krant India Abroad publiceert en India’s grootste internetportaal bezit, schetste me onlangs in Bombay zijn ergste nachtmerrie: ‘Toen India onafhankelijk werd, kwam 80 procent van ons Bruto Nationaal Product uit landbouw en leefde 75 procent van de bevolking op het platteland. Vandaag zorgt de landbouw nog voor amper 30 procent van het BNP terwijl toch nog bijna 70 procent van de Indiërs op het platteland woont. En eigelijk is 10 procent van de bevolking in de landbouw wellicht voldoende voor de voedselvoorziening van India.
Maar hoe gaan we verdomme 500 miljoen banen creëren om de uitstoot van al die mensen uit de landbouw op te vangen? En dan tel ik er nog niet eens de tientallen miljoenen mensen bij die vandaag werkloos of ondertewerkgesteld zijn. Of al die miljoenen Indiërs die er de komende generaties aankomen, want de bevolking blijft maar groeien. Dat is de vraag’, zegt Balakrishnan, met zijn ogen strak op me gericht, ‘die me ‘s nachts belet te slapen.’
Een verbijsterende 40 procent van de armen en een derde van alle ondervoede kinderen van deze wereld leeft in India. Een rapport van speciaal rapporteur Jean Ziegler voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in september 2006 stelde dat honger en ondervoeding in India vandaag grotere problemen zijn dan in de jaren negentig en dat de kloof tussen degenen die goed kunnen eten en degenen die onvoldoende voedsel hebben, groter wordt. In een land dat prat gaat op zijn voortrekkersrol in de informatietechnologie, moet een schokkend aantal mensen overleven in omstandigheden die niet beter -en soms zelfs slechter- zijn dan in Afrika beneden de Sahara.
De Indiase it-sector heeft veel internationale aandacht gekregen en heeft een omslag in de hoofden van een generatie Indiase jongeren bewerkstelligd. Jongeren zien vandaag dat hard werk en verdienste kunnen leiden tot succes en erkenning. Toch heeft die zeer zichtbare it-sector nog maar 1,3 miljoen directe banen gecreëerd, met daarnaast nog eens 3 miljoen indirecte banen. Dat is absoluut onvoldoende om de behoeften van de sterk groeiende bevolking in India op te vangen.
Een groeiend aantal fabrieken zal ook voor tewerkstelling zorgen, net zoals nieuwe kredietformules zoals microkrediet het opstarten van kleine bedrijven en winkels zullen bevorderen. De ontwikkeling van het platteland -waar 850 miljoen Indiërs wonen- heeft het potentieel om het leven van boeren te verbeteren en nieuwe kansen te creëren in de kleine en middelgrote steden. India zal dat allemaal en nog veel meer nodig hebben om de basisbehoeften en de pas opgewekte verwachtingen van zijn talrijke bevolking te voldoen.
Met de extreme ongelijkheden en de sociale en culturele ontwrichtingen die India meemaakt, is het zonder meer verbazingwekkend dat er nog geen grootschalige revolutie uitgebroken is. Het grootste deel van de tijd zijn mensen op behoorlijk vreedzame wijze bezig met hun eigen zaakjes. Indiërs reiken elkaar in tijden van crisis geregeld de hand, over kastenverschillen en religieuze tegenstellingen heen.
Dat deden ze na de verschrikkelijke aardbeving die Gujurat verwoestte in 2001, tijdens de moessonoverstromingen in Bombay in 2005 en telkens er de voorbije jaren terroristische aanvallen plaatsvonden in het land. India’s extreme ongelijkheid wordt echter hoe langer hoe minder houdbaar. Mijn hele leven al hoor ik mensen uit India’s stedelijke, geschoolde elite -nogal zelfvoldaan- beweren: ‘De omstandigheden waarin mensen moeten overleven, zouden elders in de wereld zeker tot een revolutie leiden. Niet in India.’
Recent hoorde ik echter heel wat mensen zeggen dat indien er niet snel en ingrijpend verbetering komt in het lot van armen, zij in opstand zullen komen  en de kelen van de rijken zullen oversnijden. ‘Want weet je, ze hebben nu ook tv. Zij zien het leven dat hen ontzegd wordt.’
India beseft dat het zijn eigen traject en zijn eigen model moet ontwerpen. Keer op keer kreeg ik variaties op eenzelfde radicale successtrategie voorgeschoteld. Het startpunt is tegenintuïtief: behandel elk probleem als een opportuniteit. In een natie van meer dan een miljard mensen en in de huidige kenniseconomie betekent dat bijvoorbeeld dat je ervan uit gaat dat elk stel hersenen dat niet aangeboord wordt een grondstof is die ligt te wachten om gebruikt te worden.
De rest van het scenario gaat als volgt. Laat de bewezen krachten van ondernemerschap los op de meest onoplosbare problemen, maar ga er niet van uit dat privé-investeringen alleen de klus kunnen klaren op de schaal en met de snelheid die nodig zijn. Smeed partnerschappen tussen ondernemingen, overheden en ngo’s. Voed netwerken en mentorrelaties tussen degenen die knowhow bezitten en degenen die willen leren, tussen kapitaalbezitters en degenen die beginkapitaal nodig hebben. Verminder de kosten zodat je de prijzen kan verlagen. Luister naar de armen, want zij weten wat ze nodig hebben. Maak hen sterker door hen de middelen te verschaffen om in hun levensonderhoud te voorzien en geef hen degelijk onderwijs.
Als je ontdekt hoe je de behoeften van de armen kan voldoen, zal het land er wel bij varen.

Planet India. Hoe de snelst groeiende democratie de wereld verandert door Mira Kamdar wordt uitgegeven door Scriptum. 320 blzn. isbn 978 90 5594 551 1. Verschijnt in augustus.