De Verenigde Staten stellen gebrek aan religieuze vrijheid aan de kaak

In haar vijfde jaarrapport over religieuze vervolging veroordelen de Verenigde Staten verschillende moslimregeringen, onder meer die van Iran, Irak, Pakistan en Saoedi-Arabië, evenals China, Cuba, Laos, Vietnam en Noord-Korea. Kritiek was er ook voor Israël, nochtans een sterke bondgenoot van de Verenigde Staten, voor de discriminatie van niet-Joden op vlak van scholing, huisvesting, tewerkstelling en sociale diensten.

Het rapport verdeelt regeringen die de religieuze vrijheid onderdrukken in vijf groepen. De eerste betreft totalitaire en autoritaire regimes zoals Noord-Korea, China, Vietnam en Birma. Deze landen controleren religies en hun praktijken.

Verder zijn er landen die de dominante religie bevoordelen en zich vijandig opstellen tegenover andere religies. Dat is volgens het rapport bijvoorbeeld het geval in Saoedi-Arabië, Iran, Soedan en Turkmenistan.

Een derde categorie, met landen als Egypte, Georgië, Indonesië en Nigeria, verwaarlozen, discrimineren of vervolgen minderheidsreligies of verboden religieuze groeperingen.

Een vierde groep landen houdt er een discriminerende wetgeving op na of vaardigt maatregelen uit die bepaalde religies benadelen. Belarus, Rusland, Turkije en Eritrea vallen onder deze categorie.

Tenslotte zijn er landen die bepaalde godsdiensten stigmatiseren door te suggereren dat het om een gevaarlijke cultus of sekte gaat. Onder meer België, Frankrijk en Duitsland zouden zich hieraan bezondigen. Het rapport werd opgemaakt nog voor de Franse president Jacques Chirac aankondigde religieuze symbolen, vooral dan de hoofddoek, uit openbare scholen te bannen. Hanford, één van de rapporteurs, zei kritisch te staan tegenover dergelijke vormen van overheidsinmenging.

Het jaarlijks rapport over religieuze vrijheid in de wereld is sinds 1998 een verplicht, door het parlement bekrachtigd instrument om schendingen op dat vlak aan te klagen. Het ontstond onder impuls christelijke groepen die verontwaardigd waren over de vervolging van christenen en China, India, Rusland en aan aantal moslimlanden. Oorspronkelijk was het de bedoeling economische sancties te koppelen aan het onderdrukken van religieuze vrijheid, maar dat voorstel werd niet weerhouden onder druk van de zakenwereld en de administratie van Bill Clinton. De Verenigde Staten hoeven dus niet op te treden tegen landen die de vrijheid van religie schenden. De impact van het rapport ligt vooral in de mediaberichtgeving hierover. De eerste, en vaak meest vitale stap in het halt toeroepen aan religieuze vervolging bestaat erin de verhalen en mistoestanden naar buiten te brengen, aldus Hanford.

Een vooraanstaande Amerikaanse burgerrechtenbeweging stelde echter dat de rapporteur evengoed aandacht zou moeten hebben voor de situatie van de religieuze minderheden in de Verenigde Staten. Vooral moslims ondervinden toegenomen discriminatie na de door ´moslims´ - aldus Washington - begane aanslagen van 11 september 2001. We willen dat het rapport eveneens het gevaar van de huidige islamfobie in deze samenleving beschrijft. Die is immers doorgedrongen binnen verschillende lagen van de overheid, de media en evangelische groeperingen, aldus Nihad Awad, directeur van de Raad voor Amerikaans-Islamitische relaties.

Awad gaf toe dat de situatie van de moslims in de Verenigde Staten heel wat beter is dan in andere landen waar moslims de minderheid uitmaken. Hij hekelde echter de samenstelling van het rapportageteam: te homogeen, beweert Awad, zonder één enkele moslim die voor evenwicht en nuance kan zorgen. In september zei een hooggeplaatste ambtenaar van de Verenigde Naties nog dat de Verenigde Staten de verspreiding van islamfobie binnen eigen grenzen onder ogen moet durven zien en aanpakken.