“De vluchtelingenkampen in Kenia zijn tijdbommen”

Al 18 jaar jagen politieke conflicten tussen islamitische rebellengroeperingen en de regering in Somalië de bevolking op de vlucht. Een miljoen Somaliërs zwerft rond in eigen land en honderdduizenden inwoners weken uit naar buurlanden Kenia, Djibouti en Ethiopië. “Per dag steken 200 mensen de grens met Kenia over en per maand stromen nu ongeveer 7000 vluchtelingen toe in de kampen”, zegt Anne Campbell, hoofd van het VN vluchtelingenorganisatie (UNHRC) in de provincie Dadaab in het noorden van Kenia. Dadaab ligt op 100 kilometer van de grens met Somalië en telt drie vluchtelingenkampen, Dagahaley, Ifo en Hagadera.

Geen voedsel en water

De vluchtoorden lijden echter aan een alarmerend water- en voedseltekort en kennen een nijpend gebrek aan beschutting. Door de hoge voedselprijzen en het geslonken hulpbudget in tijden van financiële crisis, waarschuwt het VN Voedselprogramma (WFP) dat ook voorraden voor Dadaab snel uitgeknepen kunnen raken. Artsen Zonder Grenzen (AZG) vraagt internationale donoren en de Keniaanse overheid om de tekorten dringend aan te pakken.
De kampen zijn opgebouwd om 90.000 mensen te herbergen, maar die capaciteit is drastisch overschreden, ze moeten nu soelaas bieden aan het driedubbele aantal mensen. “Sinds ik hier acht dagen geleden ben aangekomen, heb ik nog geen water of voedsel gekregen”, zegt Asha Aden Ali, een 22-jarige moeder van twee kinderen. Ze ontvluchtte Mogadishu, de hoofdstad van Somalië, twee weken geleden toen de radicale islamitische al Shabaab verschillende huizen platbombardeerde. “Ik wacht ook nog steeds om geregistreerd te worden”, zegt Asha. Het registratiecentrum in Dagahaley, beheerd door UNHRC, wordt overrompeld door vluchtelingen en loopt vast, waardoor velen een onbepaalde tijd moeten wachten. “De kampen zijn een tijdbom”, zegt Donna Canali, een zuster die in dienst van AZG in een project werkt in Dagahaley.

Terugkeren naar de oorlogszone?

Door de slopende situatie overwegen vele vluchtelingen terug te keren naar de Somalische oorlogszone, waar het zelfs te gevaarlijk is voor hulporganisaties. De VN heeft Kenia gevraagd zijn grenspunten na de afsluiting in 2006 opnieuw te openen, maar Nairobi weigert “omdat die maatregel het land zou openstellen voor een stroom van vluchtelingen en wapens”. “De situatie is schandalig”, zegt Joke Van Peteghem, hoofd van de AZG in Kenia. “Deze vluchtelingen hebben alles geriskeerd om het geweld in Somalië te ontvluchten en nu vertellen sommigen ons dat ze liever in Modagishu hun kans op overleven wagen dan hier traag te sterven.”

Ergste humanitaire crisis in Afrika sinds jaren

Sinds 8 mei nam het geweld in Modagishu hevig toe en volgens Hassan Noor, humanitair coördinator van Oxfam in Somalië, is deze “de ergste crisis in Afrika sinds jaren”. Ook voor de VN en andere hulporganisaties wordt Somalië te gevaarlijk. Verschillende hulporganisaties staan door het groeiende geweld op non-actief. Volgens Oxfam is Somalië voor hulpverleners één van de gevaarlijkste plekken ter wereld.