De vrouw van de wegblokkades

Dat betekende ook dat de mijnwerkers een centrale rol speelden in de geschiedenis van Bolivia. Eén van de historische figuren uit de sociale strijd werd de indiaanse Domitila Barrios. Haar memoires verschenen in boekvorm en de film De moed van het volk draait rond haar rol in het mijnwerkersverzet in de legendarische mijn Siglo XX. De tijd van de grote mijnen en de sterke vakbonden is echter voorbij, ook in Bolivia. De tijd van de sterke vrouwen, die gaat echter nooit voorbij.

Isabel Ortega lijkt wel een tweede Domitila. Deze Aymaravrouw komt ook uit Oruro en was een spilfiguur in het organiseren en doorzetten van het protest tegen de privatisering van het water in Cochabamba, in september vorig jaar. ‘Het was Isabel die ervoor zorgde dat de wegblokkades overeind bleven op een cruciaal snijpunt van drie departementen. Zij was het ook die de voedselbevoorrading van de meer dan tienduizend stakers organiseerde’, vertelt een getuige. ‘Zij hield de zaak ter plaatse recht, terwijl de leiders in de hoofdstad vergaderden.’ Ook de strijd van de cocaboeren, die in Bolivia brandend actueel is, en het protest van de leerkrachten kan rekenen op de steun van Isabel als afgevaardigde van de boerenvakbond. De diverse acties maken immers deel uit van het protest van de basis tegen de neoliberale politiek van president Banzer.

Maar vooral de strijd van vrouwen voor inspraak en erkenning is voor Isabel Ortega belangrijk. ‘Beslissingen worden zo gemakkelijk alleen door de mannen genomen, maar wie staat er bij de betogingen vooraan? De vrouwen!’ Dat vindt Ortega niet meer kunnen. Zevenenveertig is ze nu en in haar gemeente leidt ze een vormingscentrum. Haar ‘publieke’ leven begon drieëntwintig jaar geleden, toen er in haar gemeenschap een verantwoordelijke werd gezocht voor de distributie van voedselpakketten aan moeders. ‘Sindsdien heb ik een lange weg afgelegd. Ik moest alles nog leren’, zegt ze. ‘Ik werd naar een congres gestuurd maar wist niet eens wat een congres was.’ Intussen is ze niet alleen op lokaal maar ook op nationaal vlak een gerespecteerd figuur. Ze zat in het bestuur van de boerinnenfederatie Bartolina Sisa en bekleedde leidinggevende functies in de vakbondscentrale. Vijf jaar geleden nam ze deel aan de vrouwenconferentie in Beijing en bij de vorige gemeenteverkiezingen was ze kandidate voor een alternatieve politieke beweging. Bij dit alles blijft ze Aymara in hart en nieren en draagt ze haar pollera, de typische breedvallende indiaanse rok, met fierheid. De inheemse cultuur blijft voor haar het oriëntatiepunt in haar activiteiten. Dat zal ook wel bliken als ze deze maand op uitnodiging van Broederlijk Delen haar verhaal in Vlaanderen komt vertellen.