De wet in China

Bedrijfsleiders hebben praktische bezwaren tegen sociale wetten, toch wil de centrale regering in Peking meer bescherming voor boeren en arbeiders. Brengt de wet meer harmonie in China?

Wetten beschermen arbeiders


Dat de Chinese arbeiders die onze kleren of gsm’s produceren, niet echt riante loon- en arbeidsvoorwaarden genieten, is al langer geweten. Terwijl veel Chinese ondernemers schatrijk worden, wroeten werknemers eindeloze werkdagen, zeven dagen op zeven, voor soms niet meer dan 50 euro per maand. Maar die 50 euro is nog altijd een pak meer dan wat ze in hun geboortestreek op het platteland kunnen bijeenschrapen. En toch: als president Hu Jintao sinds zijn aantreden meermaals heeft gepleit voor een harmonieuze samenleving, slaat dat onder meer op zijn wens dat de arbeiders een groter deel van de snel groeiende Chinese koek zouden krijgen.
Een van de manieren om dat te doen, is de onderhandelingspositie van arbeiders tegenover hun werkgevers verbeteren via wetgevende initiatieven. Er zijn tekenen dat alvast de centrale overheid die richting uit wil. Er kwamen de voorbije jaren nieuwe verblijfsstatuten die migranten in de steden meer rechten geven dan voorheen. Recent besliste de regering dat migranten die niet worden betaald, gratis toegang krijgen tot de rechtbank om genoegdoening te krijgen. Ook de officiële vakbond zou meer moeten opkomen voor de arbeiders in plaats van een soort go-between te zijn tussen management, overheid en werkvloer. Teken aan die wand is bijvoorbeeld dat de Amerikaanse multinational Walmart, die meer dan de helft van zijn koopwaar in China laat maken, verplicht werd de Chinese vakbond binnen te laten, iets wat dit grootste bedrijf ter wereld in de VS nog nooit heeft toegestaan. De westerse bedrijfswereld is niet onverdeeld gelukkig.
Momenteel is bovendien een wet in de maak die het moeilijker moet maken werknemers te ontslaan. Tot voor kort varieerde de proefperiode -waarin een werknemer meteen kan worden ontslaan- al naargelang het contract en duurde ze in de praktijk soms eindeloos. Het wetsontwerp voorziet nu een maximale duur van 1 tot 6 maanden, afhankelijk van de job. Bij het beëindigen van contracten van bepaalde duur zou voortaan een ontslagvergoeding moeten worden betaald en moet de vakbond worden geraadpleegd. En kortetermijncontracten zouden ook automatisch contracten voor onbepaalde duur worden als de tewerkstelling blijft duren.
Collectief ontslag kan voortaan slechts indien samen met de vakbond een “verandering in de objectieve omstandigheden van de onderneming” wordt vastgesteld. Wie iemand onwettelijk ontslaat, moet een maandwedde boete betalen per jaar tewerkstelling. Het slachtoffer kan ook naar de rechtbank stappen. Vakbonden zouden vanaf nu collectief mogen onderhandelen over contracten. De wetswijziging is zo opvallend dat de Europese Kamer van Koophandel (zie hiernaast) en de Amerikaanse tegenhanger al vraagtekens geplaatst hebben bij de nieuwe wet. (jvd)

Rechtsstaat blijft voorwerp van machtsstrijd


Aan mooie wetten is in China geen gebrek. Probleem is dat ze vaak niet worden nageleefd. Zo mogen mensen wettelijk maar 44 uur per week werken terwijl arbeiders in de praktijk dikwijls werkweken van 60 uur en meer draaien. Bovendien worden advocaten die de wet willen doen naleven de jongste tijd geregeld gevangengezet. ‘Als arbeidswetten niet worden nageleefd, ligt dat soms aan plaatselijke ambtenaren. Die hebben veel macht’, zegt jurist en sinoloog Stijn De Klerck die twee jaar op een Chinese rechtsfaculteit verbleef en verbonden is aan de K.U.Leuven waar hij aan een doctoraat over mensenrechten in China werkt.
‘Tegenwoordig moet het lokale niveau zelf zorgen voor zijn inkomsten. Lokale leiders willen daarom zoveel mogelijk economische activiteit aantrekken die hen via belastingen inkomsten bezorgen. Om investeerders aan te trekken, laten ze toe dat arbeidsrechten met voeten getreden worden. Dat kan makkelijk omdat arbeiders hun rechten niet kennen en de vakbond niet alleen de belangen van de werknemers behartigt maar ook die van de overheid.’
De rechtsstaat is ook een nieuw concept in China?
Absoluut. Behalve aan het einde van de 19de eeuw was er weinig interesse voor. Onder het communisme van Mao werd recht gezien als bourgeois. Rechtsfaculteiten bleven door de culturele revolutie gewoon dicht tot 1980. De opbouw van instellingen en het kweken van een rechtsbewustzijn bij burgers, rechters en ambtenaren vergt tijd. De rechtsfaculteiten kennen tegenwoordig een steile opgang met steeds meer studenten. Probleem is wel dat advocaten liever in de grote steden blijven omdat daar meer geld te verdienen is.
Wat te denken van het feit dat advocaten in de gevangenis belanden?
Dat is spijtig. Een van hen, de blinde Chen Guangchen is een vriend van me. Hij is een blotevoetenadvocaat -hij heeft geen juridisch diploma maar wil de wet doen naleven. Hij begon met het verdedigen van gehandicapten. Zo verplichtte hij de metro van Peking gratis tickets te geven aan gehandicapten, zoals wettelijk voorzien. Nadien klaagde hij misbruiken van de één-kind-politiek aan [verplichte abortus en sterilisatie, jvd]. Een parlementaire commissie bevestigde die misbruiken en gaf Chen dus gelijk. Maar sommige lokale politici konden niet verkroppen dat ze door Chen in een slecht daglicht kwamen en wisten hem in augustus te laten veroordelen tot vier jaar op basis van totaal verzonnen klachten.
Als de centrale regering wil, kan ze dit toch ongedaan maken?
Kennelijk genieten de vijanden van Chen steun in de centrale regering. Onder Hu Jintao worden mensenrechtenactivisten over het algemeen harder aangepakt. (jvd)

Europese bedrijfsleven vraagt arbeidswetsontwerp af te zwakken


De Europese Kamer van Koophandel in China vertegenwoordigt meer dan 800 Europese bedrijven die honderdduizenden Chinezen tewerkstellen. Ze wordt voorgezeten door de Belg Serge Janssens de Varebeke. De Kamer treedt op als de stem van de Europese zakenwereld in China en in die hoedanigheid gaf ze ook haar mening over het ontwerp van nieuwe arbeidscontractwet. De Kamer ging meer bepaald in op de oproep tot commentaar op het wetsontwerp vanwege het Chinese parlement, het Nationale Volkscongres. ‘Ons commentaar was een van de meer dan 1000 reacties die binnenliepen van zakenverenigingen, individuen en ngo’s.’ In een geste van grote openheid stuurde Janssens MO* het 10 pagina’s tellende commentaar integraal op. Hij was bereid te antwoorden op onze vragen.
‘Ten gronde juichen we het objectief van deze wet - een betere bescherming van de werknemers - toe. Veel artikels uit wetsontwerp zijn duidelijk geïnspireerd door Europese arbeidswetten. Alleen zit het grootste probleem om de arbeidsomstandigheden in China te verbeteren niet zozeer in een tekort aan wetten maar in het beter afdwingen van de bestaande wetten. Indien alle bestaande wetten zouden worden toegepast, zouden de Chinese arbeiders voorwaarden genieten die vergelijkbaar zijn met de Europese. We vrezen daarom dat deze nieuwe wet de kloof tussen wettekst en de werkelijkheid nog zal vergroten, wat de afdwingbaarheid nog zal bemoeilijken. Daarom stellen we voor eerder nieuwe afdwingingsregels op te stellen vooraleer nieuwe wetten te stemmen.’
Janssens ontkent berichten dat de Kamer ermee gedreigd heeft dat de invoering van deze wet China investeringen en jobs zou kosten. ‘Nee, onze positie is verkeerd weergegeven. Juist om dat recht te trekken, stel ik u graag onze positie ter beschikking.’ Het klopt dat het commentaar niet dreigt met minder investeringen indien de wet erdoor komt. Wel stelt de Kamer dat het wetsontwerp ‘de arbeidsrelatie dreigt te overreguleren. Uit ervaring weten we dat dit soort wetgeving voldoende flexibel moet zijn zodat ze aangepast is aan verschillende bedrijfssituaties. Te veel regels kunnen leiden tot onvermijdelijke conflicten.
’ Vooral het commentaar op specifieke artikels van de wet is nogal expliciet. De Kamer verzoekt feitelijk om de vakbonden niet zoveel macht te geven en vraagt vooral de huidige flexibiliteit niet te veel in te perken. Ze suggereert bedrijven vrij te laten bepalen hoe lang ze iemand op proef nemen, zonder overleg met de vakbonden de bedrijfsregels te laten vastleggen en het ontslaan van mensen niet onnodig te bemoeilijken. De Kamer waarschuwt dat te rigide ontslagregelingen “mogelijks kunnen leiden tot minder tewerkstelling”. Eigenlijk laat het commentaar van de Europese Kamer al bij al niet veel twijfel bestaan: het Chinese parlement zou het wetsontwerp beter opbergen, dan wel fel afzwakken. We zijn benieuwd of het Volkscongres hiermee zal rekening houden. (jvd)
Lees hier het hele advies.
Reageer via info@mo.be.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.