‘Democratische hervormingen Egypte ontoereikend’

Burgerrechtengroeperingen in Egypte hebben onder de nieuwe wet nauwelijks bewegingsvrijheid. Activisten worden bovendien geïntimideerd door de veiligheidsdiensten, ook al staat de wet ze dat niet toe, zegt een woordvoerder van HRW. In het rapport ‘Margins of Repression’ concludeert HRW dat het optreden van de veiligheidsdiensten de grootste hindernis vormt voor organisaties uit het middenveld.

Het rapport documenteert hoe veiligheidsdiensten de registratie van ngo’s weigeren en bepalen wie in de bestuursorganen van een ngo ma zitten. Ook bemoeien ze zich met de financiering van de organisaties. Daarnaast noemt HRW voorbeelden van intimidatie van activisten.

Hoewel de huidige wet uit 2003 volgens HRW een vooruitgang is vergeleken met de vorige wet die de bevoegdheden van ngo’s regelde, levert de uitvoering ervan problemen op. De wet verbiedt politieke en vakbondsactiviteiten en staat de autoriteiten toe om organisaties te ontbinden. Er zijn diverse maatregelen mogelijk om de organisatie van het middenveld te verhinderen en de staat mag zich op allerlei manieren bemoeien met hun interne aangelegenheden.

Er bestaat een verschil tussen het verzekeren dat maatschappelijke groeperingen een publiek belang dienen en het verschaffen van macht aan de politie om hun werk onmogelijk te maken, zegt Joe Stork, plaatsvervangend directeur Midden-Oosten van HRW. De wetten en de praktijk in Egypte vallen in de laatste categorie.

Human Rights Watch doet een beroep op de Egyptische regering om de verplichte registratie van ngo’s af te schaffen en deelname aan niet-geregistreerde organisaties te legaliseren. De mensenrechtenorganisatie wil verder dat ngo’s alleen via de rechter ontbonden kunnen worden en dat het gemakkelijker wordt voor de organisaties om buitenlandse donaties te ontvangen.

Als mensen zich niet kunnen organiseren zonder dat de staat zich daar tot in detail mee bemoeit, dan wordt het heel moeilijk om een goed functionerende democratie te ontwikkelen, zegt Stork. De Egyptische autoriteiten hebben niet het wettelijke recht zich te bemoeien met de samenstelling van bestuursorganen en het is ook geen taak van de overheid om uitnodigingen voor conferenties goed te keuren en te bepalen hoe vaak bijeenkomsten belegd mogen worden, zegt HRW.

In een eerder rapport stelde de mensenrechtenorganisatie dat honderden leden van de Moslimbroederschap werden gearresteerd, alleen omdat ze hun gebruik maakten van hun recht op vrijheid van meningsuiting en organisatie. De Egyptische regering moet ‘openbare veiligheid’ niet gebruiken als voorwendsel om mensen die hun basisrechten uitoefenen te straffen, zegt Stork.

De Moslimbroederschap, een groepering die officieel verboden is maar gedoogd wordt, belegde begin mei in diverse steden in Egypte grote demonstraties voor politieke hervormingen. Tenminste 800 mensen werden gearresteerd. Meer dan 300 van hen zitten nog steeds vast, de meeste zonder aanklacht. Human Rights Watch heeft een brief aan president Hosni Mubarak gestuurd waarin verzocht wordt om de onmiddellijke vrijlating van de mensen die werden opgepakt.

Het nieuwe HRW-rapport komt op het moment dat Mubarak bescheiden politieke hervormingen heeft aangekondigd. Onlangs stemde het parlement in met een amendement op de grondwet dat het mogelijk maakt dat meerdere kandidaten meedoen aan de presidentsverkiezingen die voor september gepland staan. De afgelopen vier termijnen was Mubarak, inmiddels 76 jaar oud en al 24 jaar aan het bewind, de enige kandidaat. Kiezers hadden de keuze tussen een ja of een nee-stem.

Volgens critici zit de nieuwe verkiezingswet echter zo in elkaar, dat het vrijwel onmogelijk is voor politieke partijen om goedkeuring te krijgen voor hun kandidaten. De manier waarop ngo’s in Egypte de mond gesnoerd wordt, laat opnieuw zien dat de Amerikaanse lof voor de democratische hervormingen in Egypte niet meer is dan een pr-campagne, zegt Beau Grosscup, professor internationale betrekkingen aan de Universiteit van Californië. (JS/MM)