Dialoog met Aung San Suu Kyi past in agenda junta

Aung San Suu Kyi bracht twaalf van de afgelopen achttien jaar door onder huisarrest. Vrijdag ontmoette ze Aung Gyi, de minister van Arbeid. Maar wat misschien nog wel meer betekent: ze kreeg voor het eerst in drie jaar tijd toestemming om belangrijke leden van de NLD te spreken.
De doorbraak in de impasse kwam vlak na een bezoek van de speciale VN-gezant voor Birma, Ibrahim Gambari. Diplomaten in Rangoon geloven echter dat dat bezoek weinig invloed heeft gehad op de nieuwe initiatieven. Die zouden eerder ingegeven zijn door de internationale druk om politieke veranderingen door te voeren. Die internationale druk ontstond nadat het regime in september vreedzame demonstraties van boeddhistische monniken uiteensloeg.
“Het is nog te vroeg om te kunnen concluderen of de generaals een serieuze politieke dialoog willen met de oppositie, of dat ze deze initiatieven gebruiken om tijd te winnen terwijl ze ondertussen hun eigen koers blijven volgen”, zegt een westerse diplomaat. “In dat laatste geval zal Aung San Suu Kyi en haar partij ook in de toekomst uitgesloten blijven van politieke deelname.”
De verdienste Gambari is dat Aung San Suu Kyi via hem haar stem heeft kunnen laten horen. “In het belang van het land, ben ik bereid om samen te werken met de regering om dit proces van dialoog een succes te maken”, schreef ze in een brief aan Gambari, die later door hem openbaar werd gemaakt.
Er werden van de kant van de oppositie geen voorwaarden gesteld aan gesprekken. Direct na Gambari’s eerder bezoek aan Birma, eind september, kondigde juntaleider generaal Than Shwe aan bereid te zijn Aung San Suu Kyi te ontmoeten, als ze bereid zou zijn de “confrontatie” te beëindigen en haar steun aan sancties en de “totale vernieling” van het land stop te zetten. “Deze voorwaarden zijn onacceptabel omdat ze gelijk staan aan het instemmen met totaal ongefundeerde beschuldigingen, alleen om Than Shwe te kunnen ontmoeten”, zegt een NLD-leider die niet met naam genoemd wil worden.
De twee ontmoetingen tussen landbouwminister Aung Gyi en Aung San Suu Kyi zijn onderdeel van een nieuw proces dat kan leiden tot gesprekken tussen de NLD en de militaire regering. “Dit zijn meer voorgesprekken dan een daadwerkelijke dialoog”, zegt de onafhankelijke Birmese analist Win Min. “Maar beide partijen hebben goede wil getoond en er gebeurt iets.”
De vrijlating van een paar honderd politieke gevangen vorige week en de ontmoeting tussen vier NLD-leiders en Aung San Suu Kyi zijn duidelijk maatregelen om vertrouwen te creëren. Gambari heeft ook benadrukt dat dit onderdeel van het proces moest zijn, toen hij VN-bemiddeling aanbood bij de dialoog, zeggen insiders bij de VN.
Nu er ontmoetingen plaatsvinden tussen Aung San Suu Kyi en regeringsvertegenwoordigers, groeit de hoop dat serieuze gesprekken zullen leiden tot de vrijlating van meer politieke gevangenen, inclusief Aung San Suu Kyi zelf.
De VN presenteerden Gambari’s bezoek als een succes en een startpunt voor politieke dialoog. Maar buiten officiële verklaringen om, geven VN-functionarissen toe dat zijn bezoek allesbehalve een succes was. Gambari kwam niet verder dan de nieuwe Birmese hoofdstad Naypidaw, 400 kilometer ten noorden van Rangoon. Hij verbleef maar een paar uur in Rangoon, bij zijn aankomst en vertrek. “Het regime hield hem in Naypidaw omdat gevreesd werd dat zijn aanwezigheid nieuwe protesten zou uitlokken”, zegt een diplomaat in Bangkok met contacten in Birma.
Gambari kreeg bovendien maar een paar regeringsvertegenwoordigers te spreken, waaronder niet een van de hoogste leiders. “Than Shwe wilde Gambari niet ontmoeten en zocht toevlucht tot zijn gebruikelijke vertragingstactiek, namelijk laaggeplaatste ministers sturen”, zegt Win Min, een Birmese academicus aan de Chiang Mai Universiteit.
De legertop was duidelijk niet geïnteresseerd in de boodschap van Gambari. Dat bleek duidelijk toen de minister van Informatie, brigadier-generaal Kyaw Hsan op de staatstelevisie Gambari beschuldigde van “onwetendheid” met betrekking tot de Birmese geschiedenis en cultuur. De VN-gezant zou volgens Kyaw Hsan bovendien “marionet” van het Westen zijn, dat zich bemoeit met Birmese interne aangelegenheden.
De uitspraken van Kyaw Hsan suggereren dat de sceptici gelijk hebben, als ze erop wijzen dat de gesprekken met Aung San Suu Kyi een schijnvertoning zijn, puur bedoeld om tijd te winnen. “Than Shwe en zijn aanhangers zijn niet van plan om Aung San Suu Kyi en de NLD te betrekken bij de politieke toekomst van Birma. Ze varen hun eigen koers en zitten al helemaal niet te wachten op bemiddeling door de VN”, zegt een bron dichtbij de Birmese regering.