DOSSIER: Is uw gsm goud waard?

België telt op dit moment meer gsm’s dan inwoners. Mobiele telefoons zijn niet meer weg te denken uit het dagelijks leven. Bijna iedereen heeft er wel één voor dagelijks gebruik en meestal liggen er ook nog wel een aantal ongebruikte of kapotte gsm’s in de rommella. Toch staan we er vaak niet bij stil welke onderdelen onze gsm bevat, waar onze gsm wordt geproduceerd en in welke omstandigheden dat gebeurt.

Van alle grondstoffen heeft de ontginning van goud de grootste sociale en ecologische impact. In dit dossier spitst CATAPA zich toe op de problematiek van de ontginning van goud. We zoomen in op de impact van de goudontginning op lokaal, regionaal, nationaal en wereldwijd niveau. Die impact heeft betrekking op veel verschillende aspecten, zoals het gebruik van vervuilende stoffen als kwik en cyanide, het massale waterverbruik dat zorgt voor waterschaarste, verdroging en verzilting, maar ook de protesten van de lokale bevolking en de criminalisering daarvan. CATAPA brengt een globaal verhaal dat een duidelijk verband legt met de verantwoordelijkheid van het Noorden en formuleert ook telkens een aantal uitdagingen en alternatieven.

Klik op de afbeeldingen of de titeltjes hieronder om de verschillende delen van dit dossier over Brussel.

1. Peak Gold en de stijging van de goudprijs

170.000 ton of het volume van drie Olympische zwembaden. Dat is de totale hoeveelheid goud die de mensheid al heeft ontgonnen. Per persoon is dat 24 gram, goed voor vijf gouden ringen. En elk jaar komt er een hoeveelheid van meer dan 2500 ton goud bij, het volume van twee grote vrachtwagens vol met goud. Tegen dat tempo zou de resterende beschikbare hoeveelheid goud in alle reeds ontdekte goudmijngebieden binnen de vijftien jaar ontgonnen zijn.

2. Goudmijnen blinken niet, ze stinken

Het winnen van goud is een enorm arbeidsintensief, en vervuilend proces. De extreem giftige stoffen als cyanide of kwik die gebruikt worden om het goud uit de bodem te halen zijn dodelijk voor de fauna en flora in en rond de rivieren waarin het afvalwater terechtkomt. Milieurampen waarbij het leven in de rivier over tientallen kilometers vernietigd worden zijn al verschillende keren gebeurd bij goudmijnbouwsites. Maar grootschalige goudmijnbouw heeft ook op sociaal vlak een impact.

3. Uitdagingen voor de toekomst

Europa is bijzonder afhankelijk van de rest van de wereld voor haar grondstoffen. Het kent de hoogste netto import van grondstoffen per persoon ter wereld en het continent is heel arm aan grondstoffen. Bovendien stijgt ook nog eens de globale vraag naar grondstoffen, onder andere door de snelle industrialisering van China. Niemand twijfelt er nog aan dat grondstoffen een schaars goed worden en het veiligstellen van de grondstoffen is dan ook een belangrijk onderwerp op de politieke agenda’s van de beleidsmakers.

Besluit

Dat de huidige productie van goud een bijzonder hoge milieu-impact heeft, is geen nieuwe informatie. Vaak worden waardevolle ecosystemen, lokale gemeenschappen en vele toekomstige generaties zonder veel scrupules geofferd op het altaar van het blinkend goedje. Zowel politieke leiders in het Zuiden, als de goudmijnexploitanten – vaak grote multinationals – dragen een grote verantwoordelijkheid.