“Drempel voor aidstest Afrikaanse migranten moet omlaag”

Het ITG stelt de resultaten van het onderzoek op vrijdag 14 september voor tijdens een symposium. Onderzoekers van het instituut gingen in groepsgesprekken met zeventig Afrikaanse migranten na wat hen ervan weerhoudt zich te laten testen, of wat hun ervaringen waren met een test. Angst voor de dood bleek een van de belangrijkste drempels, alsook angst voor het sociale stigma binnen de eigen gemeenschap. Mensen met een onzeker verblijfsstatuut vreesden dat een hiv-diagnose een negatief effect zou kunnen hebben op een hangende asielaanvraag.
De gewoonte van preventieve gezondheidscontroles bleek bij Afrikanen ook minder ingeburgerd. “Waar ik vandaan kom gaan mensen niet naar het ziekenhuis, enkel als ze heel erg ziek zijn”, was een vaak gehoord commentaar. Nochtans vormen de Afrikanen in België een groep met een verhoogd risico op aids. Tweeënzestig procent van de mensen met hiv in ons land zijn niet-Belgen, en driekwart van hen is afkomstig uit een land in Afrika bezuiden de Sahara.
De studie doet enkele aanbevelingen die Afrikaanse migranten er toch toe zouden kunnen overhalen om zich te laten testen. Eén van de voorstellen is een verzekerde en snelle terugbetaling van de test door het OCMW voor mensen zonder verblijfspapieren. “Zo’n terugbetaling is ook nu al mogelijk”, zegt Christina Nöstlinger, psychologe en coördinator van het onderzoek, “Maar de procedure duurt erg lang en daardoor zijn huisartsen niet geneigd deze weg te promoten.”
Dokters en verplegers kunnen een actievere rol spelen door bij hun Afrikaanse patiënten de mogelijkheid van een hiv-test vaker aan te kaarten. “Een van de belangrijkste doelgroepen om een hiv-test te promoten zijn zwangere vrouwen. Met de huidige virusremmende medicatie kan men het risico op een hiv-positieve baby zeer sterk terugdringen. Voorwaarde is natuurlijk dat de vrouw haar hiv-status kent.” zegt Nöstlinger.
“Verder is het is een beetje zoals bij diabetes: wanneer je ziet dat mensen tot een risicogroep behoren, moet je met hen over preventie praten. In een grondig gesprek over gezondheid zou je het ook kunnen hebben over seksuele gezondheid en preventie van overdraagbare ziekten als aids.”.
Uit de focusgroepen bleek dat hiv-tests vaak gebeurden zonder een voorbereidend gesprek en soms zelfs zonder toelating. In enkele gevallen kreeg iemand die seropositief bleek te zijn, het testresultaat droogjes over de telefoon meegedeeld. Een gemiste kans, want door cultureel aangepaste informatieverstrekking voor en na de test kan men mensen aansporen risicogedrag in de toekomst te vermijden.
Maar hoe overtuig je iemand zich te laten testen voor een ziekte die potentieel levensbedreigend kan zijn? Nöstlinger: “Daarvoor zijn goed opgeleide hulpverplegers belangrijk. Verdringing van bedreigende dingen is een psychologisch defensiemechanisme dat we al lang kennen. Hoe maken we hiv minder bedreigend? Er is geen eenvoudig antwoord. Weten dat er dat medische en psychosociale opvang mogelijk is, zelfs al ben je hiv-positief, zou kunnen helpen.”
“Het taboe over aids leeft erg sterk in de Afrikaanse gemeenschap. Dit taboe vindt zijn oorsprong in link tussen hiv en seksualiteit enerzijds en de link tussen hiv en de dood anderzijds. Veel Afrikanen hebben in hun thuisland mensen weten sterven aan aids. Daar beschikken de mensen vaak niet over medicijnen, maar hier is dat wel het geval. Onze boodschap is dan ook dat de gevolgen minder erg zijn als je een besmetting vroeg opspoort dan wanneer je wacht tot je echt ziek bent”.
Het projectteam dat binnen het ITG met Afrikaanse migranten werkt, zette vanaf 1995 een netwerk van Afrikaanse gemeenschappen op in Vlaanderen. Het doel is hiv/aids bespreekbaar maken in de gemeenschap via informatieverstrekking, sensibilisatie, gratis condoomdistributie en vormingen van vrijwilligers uit de Afrikaanse gemeenschappen zelf.
Op vrijdag 14 september organiseert het ITG een symposium om de resultaten van het onderzoek voor te stellen aan artsen, verpleegkundigen, preventiewerkers, OCMW-medewerkers en anderen die zich professioneel bezig houden met de gezondheid van Afrikaanse migranten in België. Meer info hierover op de site www.itg.be in de rubriek ‘Nieuws’.