Drie gewesten, één klimaat

Zaterdaginterview met minister Schauvliege

Minister Schauvliege, bevoegd voor onder meer het Vlaams klimaatbeleid, heeft dit jaar nog een moeilijke klip te nemen voor haar ambtstermijn wordt afgerond. Het Vlaams Gewest zit de Nationale Klimaatcommissie voor, coördineert de gesprekken over de lastenverdeling voor 2013-2020 en, daarmee verbonden, de verdeling van de opbrengsten uit de veiling van de emissierechten voor 2013-2020. Daarbij hangt er nog een fel besproken aankoop van emissiekredieten in de lucht. MO* vroeg de minister hoe ze een en ander denkt te finaliseren.

  • CC Paulvanwelden Minister Joke Schauvliege. CC Paulvanwelden

Bij de start van de Kyotoperiode 2008-2012 kreeg elk land vanuit Europa opgelegd hoeveel het de uitstoot van broeikasgassen moest inperken. Voor België was dat 7,5 procent. Er werden afspraken gemaakt over de zogenaamde lastenverdeling, hoeveel het Vlaamse, het Waalse, het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en de federale regering moesten realiseren.
Voor de periode 2013-2020 laat de verdeling nog op zich wachten. Ook de verdeling van de opbrengsten uit de veiling van emissiekredieten voor 2013-2020, is nog niet afgesproken. Dat geld – 110 miljoen voor 2013 – staat geblokkeerd bij gebrek aan verdeelsleutel. De discussie hierover sleept nu al een paar jaar aan. Volgens Brussels minister van Leefmilieu, Evelyne Huytebroeck is het de N-VA die het dossier blokkeert. Anderen kijken naar minister-president Kris Peeters, die het grootste deel van de koek zou willen.

Minister Schauvliege, wat is er aan de hand en waarom is het zo moeilijk om tot een akkoord te komen?

Joke Schauvliege: Voor de Kyotoperiode was er een intra-Belgische verdeling, met duidelijke afspraken over de inspanningen. Voor de post-Kyotoperiode 2013-2020 moet ons land 15 procent reductie van CO2 realiseren in de niet-ETS-sectoren (gebouwen, transport, landbouw, en energie en industrie die niet onder ETS vallen). Daaraan gekoppeld loopt de discussie over de veiling van emissierechten voor de periode 2013-2020 en daar ligt de knoop. Je moet de discussies hierover aan de onderhandelingstafel voeren, niet in de media, dat maakt het alleen maar moeilijker.

Wat is het standpunt van Vlaanderen?

Joke Schauvliege: Ons standpunt is dat iedereen inspanningen moet doen. Onze voorstellen liggen op tafel. Maar daar moeten evenredig middelen tegenover staan, een verdeling van de lasten en de lusten. Wie inspanningen doet, moet middelen krijgen. En die middelen moet men aanwenden voor inspanningen in de toekomst.

Vlaanderen wil, naar verluidt, ruim zestig procent van de pot. Het Vlaamse Gewest zal dan ook meer dan zestig procent van de reducties voor die periode op zich nemen?

Joke Schauvliege: Ook in de Kyotoperiode heeft Vlaanderen het grootste deel van de reducties gerealiseerd. Het is dan ook logisch dat die middelen evenredig verdeeld worden, zonder dat ik hier percentages op kleef. Anderen rond de tafel zijn veel minder ambitieus. Toch vragen ze middelen om daar van alles en nog wat mee te doen. Daar zijn wij het niet mee eens: de middelen moeten worden gebruikt waar ze voor bestemd zijn, nl. de uitstoot van broeikasgassen doen dalen. Er is eigenlijk een fundamenteel verschil in visie.

Volgens het kabinet van staatssecretaris Wathelet kan het niet dat het federale niveau geen euro uit die nationale pot toegekend zou krijgen, terwijl federaal 15 procent van de Belgische doelstelling inzake hernieuwbare energie realiseert. “Vlaanderen blokkeert een overeenkomst”, zo klinkt het daar.

Joke Schauvliege: Ons standpunt is niet tegen federaal of tegen Wallonië of Brussel. Maar wel: als iemand een beroep wil doen op die pot, dan moet die daar iets tegenover stellen. Daarover gaat de discussie.

Waarom niet verdelen volgens de verdeelsleutel van de geleverde inspanningen in die periode?

Joke Schauvliege: Wij stellen voor om de inspanning die elke entiteit op zich wil nemen in de periode 2013-2020 te objectiveren en dan te zien: welke middelen kunnen daar tegenover staan? Anderen rond de tafel weigeren voorlopig zo’n inventarisering.

De drie andere partijen weigeren dat?

Joke Schauvliege: Naming and shaming heeft geen zin. Het is niet dat wij zomaar die middelen willen opstrijken. Wij willen de garantie hebben dat de toekomst ook veilig gesteld wordt en dat de uitstoot ingeperkt wordt.

Intussen blijft dat het engagement voor de toekomst vaag.

Joke Schauvliege: De lastenverdeling voor die 15 procent is effectief nog niet duidelijk. Maar wij hebben intussen wel ons Vlaams Klimaatplan 2013-2020 waarin we ervan uitgaan dat Vlaanderen, autonoom, ook -15 procent wil realiseren. We zitten niet stil. We hebben de eerste maatregelen al genomen. Er is een forse verhoging doorgevoerd voor de combipremie van spouwmuurisolatie en hoogrendementsglas. Het is op dat domein dat we het hoogste rendement kunnen halen in de inperking van CO2 . Er is ook een ambitieus renovatieprogramma voor sociale woningen opgezet. Voor de beide maatregelen samen is 11 miljoen euro uitgetrokken met de middelen die wij hebben.

Wie zit er precies aan de tafel? De milieuministers?

Joke Schauvliege: Neen, niet de ministers maar afgevaardigden van de verschillende entiteiten, vier per instantie. Zij hebben een mandaat gekregen om deze discussie te voeren.

Als voorzitter van de Nationale Klimaatcommissie verwacht men dat u het initiatief neemt. Welke weg ziet u om uit de impasse te geraken?

Joke Schauvliege: Het Vlaams Gewest is voorzitter. We hebben aangeboden om de inspanningen effectief te laten meten, maar dat is door de partijen aan de tafel geweigerd op de bijeenkomst van 22 januari. Het voorzitterschap zal nu een tweede voorstel doen.

Wanneer komt de NKC weer samen?

Joke Schauvliege: Daar is nog geen datum voor afgesproken.

Gaat het met de verkiezingen voor de deur niet opnieuw een vergeten thema worden?

Joke Schauvliege: Ik denk dat iedereen het belangrijk vindt om te weten welke inspanningen we moeten leveren. Ook in het licht van de komende regeerakkoorden.

Hebt u goede hoop dat dit voor de verkiezingscampagnes nog kan afgehandeld worden?

Joke Schauvliege: We zijn hier al heel lang mee bezig. Wallonië was tot eind december voorzitter en toen is het ook niet gelukt. Voordien was federaal voorzitter. Je moet met vier overeenkomen. Maar het heeft geen zin elkaar de zwartepiet toe te spelen. Als ieder zijn inspanningen op tafel legt, denk ik dat het duidelijk is dat wij echt heel wat willen doen.

De 110 miljoen euro, het bedrag voor 2013, staat geblokkeerd, in plaats van dat in het beleid te investeren.

Joke Schauvliege: Dat is ook onze bekommernis. Wij hebben in ons Klimaatplan een pakket maatregelen staan dat onmiddellijk zou kunnen gestart worden eens die middelen vrijkomen.

Er zijn heel wat partijen geïnteresseerd in het potje dat de veiling van emissierechten oplevert. Voor u is het investeren in reductie in de eigen regio prioritair?

Joke Schauvliege: Het gaat over reductiemaatregelen voor gebouwen, landbouw, mobiliteit, industrie en energie die niet onder ETS vallen. De verschillende vakministers hebben voorstellen geformuleerd, samen met het middenveld. Daarbij is gekeken naar het reductiepotentieel van elk voorstel en vervolgens is er een prioriteitenlijst samengesteld. We hebben dus nu al die elf miljoen euro uitgetrokken voor die combipremie voor isolatie en de renovatiepremie voor sociale woningen.

Ook onze internationale verbintenissen moeten betaald worden met geld uit die pot. Gaat er voldoende zijn?

Joke Schauvliege: De Vlaamse Regering heeft een Klimaatfonds opgericht en beslist dat alle financiële middelen die binnenkomen en met het klimaat te maken hebben, in dat fonds belanden. Die kunnen dan o.m. gebruikt worden voor interne maatregelen en voor internationale engagementen. Op dit moment weten we nog niet hoeveel middelen daar gaan inkomen. Dat hangt ook samen met de lastenverdelingsdiscussie, waar we het zonet over hadden. Maar dat daar middelen voor zullen vrijgemaakt worden, is zeker.

Als de overheid maatregelen neemt die te drastisch zijn, dan verlies je je maatschappelijke basis, riskeer je een averechts effect en gaan de mensen zeggen: “dat ze hun klimaat en fijn stof houden, daar krijgen ze me niet in mee”.

Vlaanderen plant de aankoop van 16 tot 20 miljoen ton emissiekredieten. De helft om te voldoen aan de voorbije periode (2008-2012), de andere helft om tekorten voor de komende periode (2013-2020) te dekken. Kritische stemmen vinden dit weinig ambitieus en vragen zich af: waarom nu al aankopen en niet zelf die reducties realiseren?

Joke Schauvliege: Zeventig procent van de reducties realiseren we zelf met de geplande maatregelen. De BBL betwistte die cijfers, maar in de Commissie Leefmilieu hebben we dat weerlegd. Dertig procent moet dus nog gedekt worden. Je kan afwachten maar je kan ook anticiperen, hetgeen wij doen, en een reserve aanleggen op een moment dat je aan een gunstig tarief kredieten kan kopen. Er is niets mis mee om gebruik te maken van de marktmechanismen die door het VN-klimaatpanel zijn opgezet, wanneer je elders meer efficiënt reducties kan realiseren.

De kritiek is dat het vaak gaat om emissiekredieten die geen reële reductie realiseren.

Joke Schauvliege: Dat is ook onze bezorgdheid. Onze visie wijkt af van die van de milieubeweging, die zou willen dat Vlaanderen een eigen systeem opzet rond duurzaamheid en screening van die rechten. Wij vinden het efficiënter ons in te schrijven in het internationale systeem want het is onmogelijk om alle projecten zelf te screenen. Bovendien hebben we zelf bovenop die internationale criteria nog zeven duurzaamheidscriteria toegevoegd om erover te waken dat het om reële reducties gaat.

Is de aankoop al gebeurd?

Joke Schauvliege: Er is een oproep geweest en de aangeboden projecten worden nu gescreend op hun duurzaamheid. Het exacte aantal aan te kopen kredieten moet nog bepaald worden. De geciteerde cijfers zijn de maximale aankoophoeveelheden zoals het bestek ze vermeldt. De beslissing over welke projecten we effectief zullen ondersteunen, zal de komende maanden vallen.

Wat ziet u als de grote uitdagingen voor een performant klimaatbeleid in de toekomst?

 

Joke Schauvliege: Ik zie twee grote uitdagingen. De gemakkelijkste maatregelen zijn genomen, het laaghangend fruit is al geplukt en daar zien we gelukkig effect van. Om verdere stappen te zetten, zijn drastischere maatregelen nodig.

Je kan dat op twee manieren doen. Door te investeren in de koolstofarme economie zodra de economie weer aantrekt. We hebben in dit opzicht o.m. ingezet op duurzaam materialenbeheer om efficiënter met grondstoffen om te gaan.

De tweede grote opdracht is dat we blijvend moeten werken aan een mentaliteits- en gedragsverandering van onze burgers. Een duurzaam en klimaatvriendelijk beleid heeft ook te maken met mensen die zich daar mee inschakelen. En daar is de maatschappelijke aanvaarding essentieel. De overheid heeft daarin een belangrijke taak, maar ook het middenveld. Dat moet de maatregelen die genomen moeten worden, maatschappelijk aanvaardbaar maken.

Hebt u dat ervaren als moeilijk?

Joke Schauvliege: Dat is het moeilijkste. Het zou het makkelijkst zijn om te stellen: “niemand neemt voortaan nog de wagen, allen met de fiets en het openbaar vervoer”. Dan is de fijnstofproblematiek en het klimaatprobleem van vandaag op morgen opgelost.

Waarom gebeurt het dan niet?

Joke Schauvliege: Omdat dit niet evident is. Heel onze maatschappij is decennialang anders georganiseerd geweest. De transitie is bezig, maar het vraagt tijd om die omslag te maken.

En het vraagt moed van de politici, zoals Bruno Tobback opmerkte.

Joke Schauvliege: Dat vraagt moed, maar ik ben het niet eens met Bruno Tobback. Als de overheid maatregelen neemt die te drastisch zijn, dan verlies je je maatschappelijke basis, riskeer je een averechts effect en gaan de mensen zeggen: “dat ze hun klimaat en fijn stof houden, daar krijgen ze me niet in mee”. Als je vanuit het beleid radicaal hoge eisen stelt, haken mensen af.

Ik geloof heel sterk in het maatschappelijk in beweging zetten. Dat moet de politiek doen door maatregelen te nemen maar er moet een draagvlak zijn en daarin heeft het middenveld een belangrijke opdracht. Een leefmilieubeleid bestaat voor mij uit drie pijlers: het moet betaalbaar zijn, het moet technisch haalbaar zijn en er moet een draagvlak voor zijn. Die maatschappelijke gedragenheid is voor mij de grootste uitdaging.

In het licht van de komende verkiezingen, stellen de milieubewegingen groene fiscaliteit als een eis in hun memorandum. Door de zesde staatshervorming gaan de gewesten hierover een grotere bevoegdheid krijgen. Wil CD&V daar op inzetten?

Joke Schauvliege: Op ons Innesto congres is gesteld dat we fiscaliteit meer moeten inzetten om vervuiling tegen te gaan. We hebben dat ook al gedaan, door bij voorbeeld in 2012 de Belasting op de Inverkeerstelling (BIV) voor een auto aan te passen aan de milieu-impact. Voor de BIV wordt o.m. gekeken hoeveel fijn stof en CO2 een wagen uitstoot en op basis daarvan wordt de bijdrage berekend. Wie een elektrische wagen koopt, betaalt niets.

Er zou iets kunnen gedaan worden aan de bedrijfswagens. Zelfs de OESO wijst dit aan als een van de oorzaken voor onze mobiliteitsproblemen.

Joke Schauvliege: Dat moet inderdaad ook bekeken worden. Er zijn plannen voor de invoering van een kilometerheffing voor vrachtwagens in 2016. Wie een wagen gebruikt, zal dat voelen in zijn portemonnee. Maar nogmaals: het moet haalbaar, betaalbaar en aanvaardbaar zijn. We gaan ons land niet lam leggen, want dan valt de economie stil. We leven ook niet op een eiland, los van de globale, mondiale context.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Latijns-Amerika & ecologie
    Alma De Walsche schrijft over ecologische thema’s, van klimaat- en energiebeleid, over landbouw- en voedsel tot transitie-initiatieven en baanbrekers. Ze volgt al enkele decennia Latijns-Amerika, met een speciale focus op de Andeslanden.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.