"Drugkartels Mexico en Colombia zullen niet verdwijnen"

Tussen Mexico, Colombia en Guatemala bestaat een belangrijk circuit van drugs, met de VS als belangrijkste bestemming, en ook van wapens en zwart geld.

In Mexico heeft president Felipe Calderón sinds 2006 het leger ingezet, met meer dan 90.000 doden, 10.000 vermisten en een kwart miljoen vluchtelingen als gevolg, zeggen mensenrechtenorganisaties en journalisten.

Calderóns ambtstermijn loopt eind deze maand af maar nog steeds weegt het geweld van de misdaadorganisaties zwaar op de Mexicaanse samenleving.

Minder geweld in Colombia

In Colombia, al tientallen jaren de belangrijkste producent van cocaïne, doen de kartels meer aan de Italiaanse maffia denken, zegt socioloog Ricardo Vargas, onderzoeker van het Transnational Institute, met zetel in Amsterdam. Ze hebben het geweld teruggeschroefd en hun methodes veel meer verfijnd, zegt hij.

De drughandelaars “zijn nu ook investeerders. Ze wassen grote hoeveelheden dollars wit. Daarvoor hebben ze geen geweld nodig maar een beter georganiseerd en subtieler raderwerk, een systeem dat meer op ondernemen is gericht”, net zoals bij de Italiaanse maffia vandaag.

Brief aan Ban Ki-moon

“Colombia gaat die kant uit”, terwijl “Mexico zich nog in een fase van expliciet geweld bevindt”, zegt Vargas.

Het kleine Guatemala heeft zich tot belangrijk doorgangsland ontwikkeld, met hoge moord- en geweldcijfers. President Otto Pérez Molina spreekt er nu openlijk over de depenalisering van drugs.

De drie landen schreven vorige maand samen een brief aan VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon met de vraag een internationale conferentie te organiseren over de strijd tegen drugs en het geweld dat daarmee samenhangt.

Financiële stromen

Volgens de Colombiaan Luis Garay, directeur van onderzoeksbureau Scientific Vortex, moeten de drie landen nauw samenwerken en gegevens over financiële stromen uitwisselen. “De inlichtingendiensten moeten transnationaal werken, net zoals de misdaadorganisaties dat doen. Ze moeten zeer interactief werken en in real time.’

Garay onderzocht de drughandel en corruptie in de drie landen en publiceerde daarover eind vorige maand een boek.

De Mexicaanse politicoloog Luis Astorga van de Nationale Autonome Universiteit van Mexico wijst ook op de rol van de VS. “Men moet rekening houden met zowel het interne, het bilaterale als het internationale debat.”

Drugkartels verdwijnen niet

De nieuwe Mexicaanse president, Enrique Peña, beloofde het aantal moorden in zijn eerste jaar tot de helft te verminderen maar concrete maatregelen heeft hij nog niet aangekondigd. En zijn verleden belooft niet veel goeds, zeggen de experts.

Als gouverneur van de deelstaat Mexico (2005-2011) steeg het aantal moorden van 9 op 100.000 inwoners in 2007 naar 14 op 100.000 in 2010.

Volgens Vargas zal het geweld in Mexico zich op een bepaald moment stabiliseren doordat de drugkartels steeds meer het Colombiaanse model gaan navolgen.

Dat zal als “een groot politiek succes” worden uitgelegd, “maar het zal niet het einde van die criminele bedrijven betekenen, wel hun consolidering via andere wegen.”

Dat aspect negeren de presidenten van Colombia, Mexico en Guatemala, zegt Vargas. “Geen enkel land erkent ten volle dat het probleem in de solide structuren van de georganiseerde misdaad zit. Die georganiseerde misdaad kan bovendien nog steeds zwaar wegen op de overheden.”

Depenalisering van marihuana

Opvallend genoeg duidde Enrique Peña generaal Óscar Naranjo aan als veiligheidsadviseur. Naranjo is de voormalige directeur van de Colombiaanse politie.

Volgens Vargas maakt Naranjo een onderscheid tussen cannabis en andere drugs. Mexico en Colombia zouden dus kunnen experimenteren met de depenalisering van

marihuana, en dat zou “zeer interessant” zijn, zegt Vargas.