Drugsbestrijding blijft Sisyphusarbeid

Cannabis, met 161 miljoen gebruikers veruit de meest populaire drug in de wereld, won het voorbije jaar nog terrein. De auteurs van het Wereld Drugsrapport 2005 dat vandaag (woensdag) in Stockholm werd voorgesteld, geloven dat de groei gewoon zal verder gaan. In Marokko, de belangrijkste leverancier van West-Europa, wordt het geestesverruimende gewas op meer dan 120.000 hectaren geteeld.

Ook de vraag naar heroïne en andere opiumderivaten neemt nog enigszins toe, vooral in Azië. De internationale cocaïnemarkt lijkt bijna verzadigd, al is de stijging in Europa nog uitgesproken. Synthetische partydrugs als ecstasy en andere amfetaminesoorten raakten wat minder in trek in Zuidoost-Azië en Noord-Amerika, maar bekoorde in 2004 toch nog altijd 34 miljoen mensen. België en Nederland zijn belangrijke producenten van ecstasy.

Goed nieuws komt er uit Azië. De gouden driehoek is kleiner geworden. Laos hoort niet langer thuis in het duistere rijtje van grote opiumproducenten. Sinds vorig jaar is de teelt van papavers - de plant waaruit opium gewonnen wordt - er nog met bijna tweederde gedaald. De VN schatten dat er begin dit jaar nog 1.800 hectaren papavervelden overbleven, tegen bijna 27.000 hectaren in 1998. Volgens Antonio Maria Costa, de directeur van het VN-bureau over Drugs en Misdaad (Unodoc) is het waarschijnlijk dat Laos eind dit jaar helemaal geen opium meer produceert.

Maar cruciaal is wat er in Afghanistan gebeurt. Dat land is nu goed voor bijna 87 procent van de opiumproductie in de wereld. Vorig jaar werd er op een nooit geziene schaal papaver gezaaid, en voor het eerst waren er ook in alle 32 provincies papavervelden te zien. Droogte en plagen verhinderden dat de boeren een recordoogst binnenhaalden.

De VN zijn voorzichtig optimistisch over Afghanistan. Dit jaar zouden er al minder papavers zijn uitgezaaid, en de Afghaanse overheid krijgt stilaan meer greep op het land. Toch blijven de reuzenklaprozen een verleidelijk alternatief voor de arme Afghaanse boeren. Een gemiddeld gezin van opiumboeren verdiende in 2004 gemiddeld 1.400 euro met de illegale teelt; het jaar daarvoor, toen de oogst meeviel en de prijzen nog hoger waren, was dat zelfs 3.200 euro. Dat is een zwaarwegend argument met een gemiddeld inkomen per inwoner van 170 euro per jaar.

Probleemdrugs

Wereldwijd gebruiken maar 16 miljoen mensen heroïne en andere opiaten, maar het zijn wel de grootste probleemdrugs in Europa en Azië. Ongeveer zes op de tien Belgen en Nederlanders die zich voor drugsproblemen laten behandelen, zijn verslaafd aan heroïne.

De productie van cocaïne, de grootste zorg in Noord- en Latijns-Amerika, liep al enkele jaren terug, maar die trend is in 2004 omgebogen. In Peru en Bolivia slabakt de strijd tegen de illegale cocateelt, en dat doet de vorderingen in Colombia teniet.

Echt indrukwekkende cijfers zijn er bij andere drugssoorten op te tekenen. Marokko en andere cannabisproducenten brachten in 2004 7.000 ton hasj (het hars van de cannabisplant) en 40.000 ton cannabis (gedroogde plantendelen) voort. Voor cannabis (dat in ook marihuana heet) is dat een stijging met 20 procent in vergelijking met vorig jaar. In Afrika is cannabis is de belangrijkste drugs die mensen medische hulp doet zoeken.

Laboratoria in alle delen van de wereld produceerden dan ook nog eens 90 ton ecstasy en 332 ton andere amfetamines. Die zijn vooral in Zuidoost-Azië een plaag geworden. België en Nederland zijn belangrijke productiecentra voor ecstasy. Begin deze week veroordeelde de Gentse correctionele rechter twee mannen tot zes en acht jaar de cel voor hun rol in de smokkel van drie miljoen ecstasypillen naar Australië.

Grof geld

Het VN-bureau over Drugs en Misdaad schat de straatwaarde van alle drugs die in 2003 werden verhandeld op 263 miljard euro. Dat is driekwart van het bruto binnenlands product van Afrika bezuiden de Sahara van dat jaar. Drugsproducenten streken in 2003 10,6 miljard euro op. Een Afghaanse boer kan met een hectare papavers 11 keer meer verdienen dan met een hectare tarwe. Handelaars zien fabelachtige bedragen door hun handen gaan. Gebruikers betaalden vorig jaar in België voor een gram heroïne gemiddeld 26 euro en voor een gram cocaïne 71 euro.