Dure rijst doet Azië panikeren

De prijs van rijst is sinds begin dit jaar al met ongeveer 50 procent gestegen. Elke week gaan de prijzen verder omhoog. De voorraden en het aanbod zijn uitzonderlijk laag, een gevolg van mislukte oogsten. Van de Filipijnen tot Pakistan en van China tot Indonesië: overal hebben mensen angst binnenkort honger te moeten lijden.
In Bangladesh en een aantal landen van Zuidoost-Azië zijn mensen al in paniek aan het hamsteren geslagen. Ze vrezen dat de voorraden van rijst en andere voedingsmiddelen uitgeput zullen raken of dat de prijzen helemaal door het dak zullen gaan.
Rijstexporterende landen als Egypte, India en Vietnam voeren minder uit om de prijs in eigen land te drukken. Dat maakt de rijst in andere landen nog duurder.

Hongerspook

“De stijgende prijzen dreigen het economisch mirakel van de voorbije twee decennia ongedaan te maken”, zegt Paul Risely, de regionale woordvoerder van het VN-Voedselprogramma (WFP). “Het is een stille tsunami die in heel de regio verwoestende gevolgen heeft.”
Het WFP en andere organisaties die voedselhulp verdelen, vrezen dat ze hun rantsoenen zullen moeten verminderen en minder mensen zullen kunnen helpen als de prijzen verder stijgen. “De ondervoeding gaat bijna zeker significant toenemen in de armste delen van Azië”, voorspelt John Samuel, een voedselexpert van de internationale hulporganisatie ActionAid.
In Nepal dreigen voor acht miljoen mensen, een derde van de bevolking, hongerproblemen als de prijzen zo hoog blijven. In heel de regio is het aantal mensen dat in de nabije toekomst niet meer genoeg te eten dreigt te hebben ongeveer verdubbeld, schat het WFP.

Angst voor onrust

Bij veel regeringen gaat het alarm af. Voor meer dan 2 miljard mensen in Azië is rijst het belangrijkste voedingsmiddel. Tekorten of te hoge prijzen kunnen voor grootschalige onrust zorgen. De dure rijst is vooral een probleem voor arme stedelingen. Aziatische beleidsmensen zijn beducht voor hongerrellen zoals die de voorbije weken in Haïti plaatsvonden.
Vooral democratieën kunnen het moeilijk krijgen door de onvrede over de stijgende prijzen. De achteruitgang van de Maleisische regeringscoalitie bij de verkiezingen van maart wordt vooral toegeschreven aan het effect van de snel toenemende prijzen van brandstof en levensmiddelen. Uit Bangladesh, Indonesië en de Filipijnen, drie landen waar volgend jaar verkiezingen worden gehouden, komen ook berichten over ernstige onrust. Maar zelfs in landen als China en Vietnam, waar vrije meningsuiting niet bestaat, is er sprake van kleinschalige betogingen en stakingen tegen de toenemende levensduurte.
Beleidsmakers zetten dan ook alle zeilen bij om het eten betaalbaar te houden. De regering van Bangladesh biedt via overheidswinkels gesubsidieerde rijst en andere kunstmatig goedkoop gehouden levensmiddelen aan. Voor die winkels staan al twee weken lange rijen mensen aan te schuiven. Ook de Thaise regering zorgt voor goedkope rijst in de winkels. De grote supermarktketens verkopen er hoogstens drie zakken van 5 kilogram per persoon van, uit angst dat mensen aan het hamsteren zullen slaan en ze daardoor te snel door hun voorraden heen zullen zitten.
De Thaise regering heeft ook spoedoverleg gehouden met winkelketens en grote rijstproducenten. Vanaf deze week wil de regering een prijsdaling met 10 procent in de detailhandel financieren. Die maatregel zal twee maanden worden volgehouden, tot de nieuwe oogst binnen is. Die oogst zou meevallen, waardoor het aanbod zou moeten stijgen en de prijzen zullen afnemen.
Op langere termijn zijn er heel andere maatregelen nodig. Veel experts hadden de crisis zien aankomen, zegt Vichai Sriprasert, de voorzitter van de Thaise rijstexporteur Riceland International. De voorraden zijn al jaren aan het slinken. De Aziatische landen moeten dringend meer investeren in irrigatie, goedkope landbouwkredieten, betere opslag- en distributiemogelijkheden en landhervorming om het tijd te keren.